دلهره، طپش قلب، یخ کردن دست و پا و … علائم رایجی است که اکثر افراد در زندگی خود تجربه کرده‌اند. این نشانه‌های فیزیولوژیک خبر از وجود یک هیجان ناخوشایند می‌دهند: اضطراب … احساس ناخوشایندی که سراغ همه ما می‌آید. هر هیجانی که تجربه می‌کنیم از جمله اضطراب دارای 2 بخش مهم است.
علائم و نشانه‌های فیزیولوژیک به معنای تغییراتی در بدن هستند که همیشه همراه با اضطراب فعال می‌شوند. نشانه‌هایی مثل تعریق، احساس تنگی نفس، تشویش، علائم گوارشی و احساس دلشوره … این نشانه‌ها به منزله علامت هشداری هستند که وقوع یک حمله اضطرابی را به ما یادآوری می‌کنند.
زیر بنای هر هیجانی که تجربه می‌کنیم از جمله اضطراب یک سری افکار و باورهای خاص هستند. این افکار معمولا منجر به پیش‌بینی‌های فاجعه‌آمیز در مورد حوادث و وقایع شده و توانایی افراد را برای مواجهه با چالش‌های زندگی زیر سوال می‌برد.
بنابراین اضطراب هیجانی است که دربرگیرنده افکار و نشانه‌های فیزیولوژیک است. هیجان اضطراب به خودی خود پدیده منفی محسوب نمی‌شود و در بسیاری از موارد می‌تواند مفید باشد اما اگر اغلب اوقات به سراغتان می‌آید و همه چیز شما را نگران می‌کند بهتره که برای مدیریت آن با متخصص سلامت روان مشورت کنید.
همان‌طور که گفته شد اینکه شما گاهی اوقات دچار اضطراب شوید کاملا طبیعی است. اما برخی افراد میزان اضطراب بیشتری را در مقایسه با سایر افراد تجربه می‌کنند. یکی از دلایل این موضوع وجود ژن‌های خاص مرتبط با اضطراب و ویژگی‌های زیستی است که افراد با آن به دنیا می‌آیند. برخی افراد به لحاظ ژنتیکی و خصوصیات زیستی نسبت به تهدید و خطر واکنش بیشتری نشان می‌دهند.
احساس اضطراب فقط به دلیل ویژگی‌های زیستی به شکل افراطی تجربه نمی‌شود. گاهی شیوه فرزندپروری والدین و الگوهای خانوادگی نیز در ایجاد اضطراب غیر طبیعی نیز نقش دارند. اگر والدین دچار اضطراب و استرس زیادی باشند و نتوانند به شکل موثر با اضطراب خود مواجه شود این الگوهای رفتاری به کودکان نیز منتقل شده و در آینده تبدیل به افرادی مضطرب خواهند شد. علاوه بر این برخی از والدین به شکل کاملا افراطی از کودک خود حمایت می‌کنند. این حمایت افراطی در رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کرده و اعتماد به نفس کودک را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. این کودکان در موقعیت‌های پرچالش زندگی خود دائما احساس اضطراب و استرس دارند و نیاز دارند از دیگران تائید و حمایت بگیرند.
همه انسان‌ها برای انجام دادن یک سری از اعمال خود همچون خوابیدن، بیداری، تجربه هیجانات (خشم، غم، شادی و … ) احساس گرسنگی، سیری، تشنگی و … به حضور مواد خاصی در مغز به نام انتقال‌دهنده عصبی نیازمند هستند. انتقال‌دهنده‌های عصبی انواع مختلفی دارند و برخی از آن‌ها مسئول هیجانات ما هستند. چنانچه تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی خاصی همچون گابا و نوراپی نفرین، سروتونین در مغز ما دچار مشکل شود، افراد به میزان زیادی درگیر اضطراب‌های شدید خواهند شد.
رزرو تلفنی وقت مشاوره : 09107601980
اضطراب در همه افراد به یک شکل تجربه نمی‌شود. برخی افراد ممکن است در موقعیت خاصی دچار اضطراب شوند و یا برخی موضوعات فرد را نگران کند و نسبت به موضوعات دیگری خنثی باشد. به همین دلیل روانشناسان مشکلات مرتبط با اضطراب را به انواع مختلفی تقسیم می‌کنند. در ادامه مهم‌ترین تقسیم‌بندی اضطراب معرفی شده است. برای آشنایی بیشتر با اختلالات اضطرابی به مقاله «اختلالات اضطرابی چیست؟ نشانه ها و انواع اختلالات اضطرابی» مراجعه کنید.
افرادی که دچار حملات پانیک هستند می‌گویند نفس کشیدن برایشان سخت است و ممکن است نگران این باشند که دچار حمله قلبی شوند یا کنترل خود را از دست بدهند. معمولا حملات پانیک بدون هیچ محرک خاصی و کاملا خود به خود شروع می‌شوند و در عرض چند دقیقه به اوج خود می‌رسند. در طول حملات افراد علائم جسمی متعددی را تجربه می‌کنند مثلا ممکن است علائم گوارشی همچون تهوع داشته باشند یا از احساس سرگیجه شکایت داشته باشند. همچنین احساس می‌کنند هرلحظه ممکن است بمیرند یا دیوانه شوند.
فوبیا به معنای ترس شدید از یک حیوان، شئی، مکان یا موقعیت خاص است. افراد مبتلا به فوبیا به صورت مکرر از هرگونه ارتباط با عامل ایجاد‌کننده ترس یا اضطراب اجتناب می‌کنند. برخی از رایج ترین فوبیا ها عبارت اند از: ترس از حیوانات، ترس از محیط طبیعی ( مثلا ترس از رعد و برق یا طوفان) هراس از خون، آمپول یا جراحت.
اضطراب فراگیر نوعی نگرانی دائمی در مورد اتفاقات آینده است. فردی که اضطراب فراگیر دارد معمولا به شکل افراطی نگران همه چیز است. مثلا در مورد سلامتی خود و نزدیکان، عملکرد شغلی و تحصیلی و … مدام فکر کرده و همواره در حال پیش‌بینی خطرات احتمالی است. اضطراب فراگیر منجر به تنش و استرس زیادی برای فرد شده و حتی باعث می‌شود علائم جسمانی متعددی را نیز تجربه کند. معمولا این افراد همیشه از نوعی تنش عضلانی، بی‌قراری، خستگی و مشکلات خواب شکایت دارند.
در این نوع اختلال اضطرابی افراد نگران عملکرد خود در محیط‌های اجتماعی بوده و قضاوت دیگران برای آن‌ها بسیار مهم است. به همین دلیل ممکن است از انجام برخی کارها کاملا اجتناب کرده و یا انجام آن‌ها برایشان بسیار سخت باشد. مثلا ممکن است نتوانند در حضور جمع صحبت کنند یا غذا خوردن در رستوران برایشان بسیار مضطرب‌کننده باشد زیرا می‌ترسند دیگران متوجه علائم اضطراب آن‌ها شوند و یا کاری انجام دهند که مورد نقد و قضاوت دیگران قرار بگیرند.
همان‌طور که توضیح داده شد، ژنتیک و عدم تعادل برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی در ایجاد اضطراب بیمارگونه نقش دارند. در این موارد دارو تاثیر بسیار خوبی بر کنترل اضطراب داشته و به افراد کمک می‌کند تا علائم فیزیولویک مرتبط با اضطراب را به میزان زیادی کنترل کنند. اما توجه داشته باشید که هیچ دارویی بدون تجویز پزشک نباید مصرف شود.
بهتر است بدانید احساس اضطراب همیشه و در بسیاری از موقعیت‌ها وجود دارد. بنابراین ما نمی‌توانیم از وقوع اضطراب جلوگیری کنیم اما می‌توانیم با استفاده از راهکارهای مقابله‌ای مفید و سالم اضطراب خود را کنترل کنیم. درمان روانشناختی شرایطی را فراهم می‌کند که در مورد اضطراب و علل آن و راهکارهای مدیریت استرس و اضطراب اطلاعات مفیدی به دست می‌آوریم.
چنانچه در بیشتر اوقات دچار دلهره و تشویش می‌شوید و دائما در مورد رویدادهای مختلف نگران هستید بهتر است برای درمان اضطراب به متخصص سلامت روان مراجعه کنید. مراحل درمان اضطراب معمولا با یک ارزیابی اولیه از میزان اضطراب شما و شناسایی عوامل موثر در ایجاد و تداوم احساس اضطراب شروع می‌شود. در مرحله بعد اگر لازم باشد برای درمان دارویی به روانپزشک ارجاع داده می‌شوید. همچنین فنون مرتبط با کنترل اضطراب و تغییر سبک زندگی به شما آموخته می‌شود.
گرچه دنیای امروزی پر از مسئله و چالش است و به ناچار این چالش‌ها اضطراب زیادی را به افراد تحمیل می‌کنند اما با انجام چند راهکار می‌توان با استرس و اضطراب مقابله کرد.
خیلی اوقات افکار نگران‌کننده‌ای را تجربه می‌کنیم که کاملا و صددرصد مطابق با واقعیت نیستند و کمی رنگ‌وبوی اغراق گرفته‌اند. ذهن ما مانند هر سیستم دیگری تحت‌تاثیر شرایط مختلف، گاهی دچار خطا شده و ممکن است اطلاعات را تحریف کند. این طور موقع ما افکاری را تجربه می‌کنیم که ممکن است صددرصد درست نباشد. پس قبل از اینکه اجازه بدهید این افکار بر روی شما تاثیر بگذارند همانند یک قاضی این افکار را ارزیابی کنید. به عنوان مثال اگر دائما نگران ابتلا به بیماری هستید بررسی کنید ببینید چه شواهدی دارید که نشان می‌دهد شما حتما مبتلا می‌شوید؟ احتمال ابتلای شما چه‌قدر است؟ همین‌طور سایر افکار نگران‌کننده‌ای که دارید رو دقیق ارزیابی کنید تا متوجه شوید چه‌قدر از این افکار واقعی هستند و چه قدر تحریف‌شده و غیر واقعی؟
یکی از مهارت‌هایی که به چالش با افکار نگران‌کننده بسیار کمک می‌کند داشتن مهارت حل مسئله است. بسیاری از مواقع اگر به دنبال حل مسئله و راه‌حل برای مشکلاتمان باشیم کم‌تر افکار نگران‌کننده سراغمون می‌آید. به عنوان مثال دائما به جای اینکه به این فکر کنیم که نکنه من مبتلا شوم، اگه مبتلا بشم چی میشه؟ و … بر انجام کارهایی تمرکز کنیم که می‌توانیم برای پیشگیری از بیماری انجام دهیم.
اگر ذهن شما دائما درگیر افکاری همچون “اگر … پس” یا ” نکنه این اتفاق بیفته … اگه این طوری بشه … هست این تمرین می‌تواند به شما کمک کند. برای کنترل این نگرانی‌ها لطفا ابتدا لیستی از تمام افکاراضطراب‌‌‌آور خود تهیه کنید. سپس سعی کنید این نگرانی‌ها را به دو دسته قابل کنترل و غیرقابل کنترل تقسیم کنید. سعی کنید توجه خود را به مواردی معطوف کنید که در کنترل شما هستند و می‌توانید برای آن‌ها از مهارت حل مسئله استفاده کنید.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد هنگامی که ما توجه خود را به چیزهایی معطوف می‌کنیم که در کنترل ما هستند، تفاوت‌های پایدار و معنی‌داری را در سلامت و شادکامی، وضعیت بهداشتی و عملکردی خود، مشاهده می‌کنیم.
تصور کنید یکی از دوستانتون به دلیلی خاص برای مدت‌ها مجبور است در خانه بماند و امکان حضور در اجتماع را ندارد. در همین حین شروع به درد و دل با شما می‌کند و از این شرایط خاص می‌گوید. معمولا این‌طور مواقع به دوستان خود چه توصیه‌هایی دارید؟ چگونه او را آرام می‌کنید؟
واقعیت این هست که ما معمولا برای دیگران دلسوزی‌های زیادی داریم و خیلی وقت‌ها می‌توانیم به آن‌ها توصیه‌های خیلی خوبی داشته باشیم. اما به خودمان که می‌رسد شرایط تغییر می‌کند. قوانین و قواعد سخت و انعطاف‌ناپذیری برای خودمان وضع می‌کنیم. می‌توانیم این روش را برای خودمان به کار ببریم و در مواقع ضروری همانند یک فرد بالغ، مراقب خودمان باشیم.
اگر برای درمان اضطراب خود نیاز به مراجعه به روانشناس یا مشاور دارید بهتر است از قبل به برخی نکات توجه داشته باشید.
