بی خوابی یکی از شایع‌ترین انواع اختلالات خواب است. در این اختلال، فرد در به خواب رفتن و یا خواب ماندن، مشکل دارد و زمانی که بیدار می‌شوند، احساس خستگی می‌کنند و احساس می‌کنند به اندازه‌ی کافی استراحت نکرده‌اند. بی خوابی عوارض زیادی دارد و تأثیرات منفی زیادی روی زندگی افراد می‌گذارد. بی خوابی می‌تواند باعث اختلال در تمرکز، توسانات خلقی و کاهش قوای جسمانی شود. در این مقاله به بررسی علایم و علل بی خوابی و نیز راهکارهای درمانی این اختلال می‌پردازیم.
اختلال بی خوابی چیست؟
بی خوابی به شرایطی گفته می‌شود که در آن فرد در به خواب رفتن مشکل دارد، نمی‌تواند خواب پیوسته داشته باشد و مدام از خواب بیدار می‌شود و یا بسیار زودتر از زمانی که برنامه ریزی کرده از خواب بیدار می‌شود. شدت علایم این اختلال می‌تواند از خفیف تا شدید تغییر کند. برخی افراد گاه به گاه و در موقعیت‌های خاص، دچار بی خوابی می‌شوند و برخی دیگر بی خوابی مزمن دارند.
علایم بی خوابی چیست؟
- مشکل در به خواب رفتن
- مشکل در خواب ماندن و داشتن خواب پیوسته در شب
- صبح خیلی زود بیدار شدن علی رغم خواست فرد
- خستگی بسیار زیاد در طول روز
- اختلال در حافظه
- اختلال در توجه و تمرکز
- کمبود انرژی
- اختلال در عملکرد روزانه، شغلی یا تحصیلی
- احساس خواب آلودگی
- کاهش انگیزه برای انجام کارها
- امتناع از رفتن به رخت خواب به ویژه در کودکان و نوجوانان
- مشکلات رفتاری نظیر بیش فعالی و پرخاشگری؛ به ویژه در کودکان و نوجوانان
علل و عوامل اختلال بی خوابی
اختلال بی خوابی می‌تواند به دلایل مختلفی داشته باشد. مشکلات فیزیکی و جسمی، مشکلات سلامت روان و یا اشکال در سبک زندگی همگی می‌توانند از علل بی خوابی باشند.
- مشکلات جسمی: یکی از دلایل بی خوابی می‌تواند مشکلات فیزیکی و شرایط خاص پزشکی باشد. وقفه‌ی تنفسی، دردهای مزمن، مشکلات تیروئیدی و مشکلات گوارشی از جمله شرایطی هستند که خواب فرد را دچار اختلال می‌کنند.
- مشکلات سلامت روان: از دیگر عللی که می‌تواند باعث اختلال در خواب شود اختلالات روانی است. وجود علایم افسردگی و اضطراب می‌تواند باعث اختلال در خواب افراد شود.
- سبک زندگی نادرست: یکی دیگر از علل رایج بی خوابی، انتخاب سبک زندگی نادرست است. افرادی که بعد از ظهرها، مصرف بالای کافئین، نیکوتین و الکل دارند، با اختلال در خواب شب مواجه می‌شوند. روز بعد احساس خستگی زیادی می‌کنند و مجدد برای رفع این خستگی مجبور به مصرف کافئین، نیکوتین و الکل بیشتری می‌شوند و این چرخه‌ی معیوب ادامه پیدا می‌کند. کار کردن تا دیروقت و کار کردن با وسایل دیجیتالی و الکترونیکی نیز می‌توانند خواب شب را دچار اختلال کنند.
- استرس: شرایط زندگی امروزه و بالا رفتن حجم مسؤولیت‌ها و دغدغه‌های فکری، استرس را به بخش جدایی ناپذیری از زندگی ما تبدیل کرده است. در صورتی که فرد نتواند استرس روزمره‌ی خود را مدیریت کند، کیفیت خواب او تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و ممکن است به بی خوابی دچار شود.
مقاله پیشنهادی «اختلالات اضطرابی چیست؟ نشانه ها و انواع اختلالات اضطرابی»
درمان بی خوابی
درمان بی خوابی بسیار بستگی به علل و عوامل زمینه‌ای و شدت علایم بستگی دارد. در صورتی که بی خوابی به دلیل یک مشکل جسمی باشد و یا از عوارض یک بیماری و یا اختلال دیگری باشد، اولویت با درمان بیماری و اختلال اصلی است. موارد زیر از جمله درمان‌های متداول برای درمان بی خوابی هستند:
- درمان شناختی – رفتاری: درمان شناختی- رفتاری یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان بی خوابی است. در این روش درمانی، به افراد کمک می‌شود افکار و نگرش خود را نسبت به مسائل خواب تغییر دهند و عادات مناسب‌تری را جایگزین عادات فعلی خود کنند.
- دارو درمانی: اگر شدت علایمی که فرد تجربه می‌کند به قدری زیاد باشد که درمان شناختی- رفتاری کافی نباشد، استفاده از دارو می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای کنترل علایم باشد. استفاده از دارو باید زیر نظر پزشک و متخصص باشد تا فرد کمترین عوارض جانبی را تجربه کند.
- سایر درمان‌ها: درمان‌های دیگر نیز نظیر مدیتیشن و مراقبه، هیپنوتیزم و رایحه درمانی از جمله روش‌هایی هستند که در درمان بی خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اصلاح سبک زندگی
همانطور که گفته شد، یکی از دلایل اصلی به وجود آمدن اختلال بی خوابی، سبک زندگی غلط است. مهم است که در کاهش علایم بی خوابی و حتی پیشگیری از آن سبک زندگی خود را اصلاح کنیم و عادات رفتاری سالمی داشته باشیم. موارد زیر از جمله اقداماتی هستند که می‌توانیم برای داشتن سبک زندگی بهتر و سالم‌تر انجام دهیم:
- ساعت خوابیدن و بیدار شدن خود را تنظیم کنیم؛ به طوری که هر روز سر ساعت معینی بخوابیم و ساعت معینی از خواب بیدار شویم.
- از تخت فقط برای خوابیدن استفاده کنیم و برای غذا خوردن، مطالعه کردن و کار کردن از تخت خوابمان استفاده نکنیم.
- در صورتی که زمان به خواب رفتنمان طولانی شد و دچار اضطراب شدیم از تخت بلند شویم.
- مصرف کافئین، نیکوتین، الکل و هرگونه ماده محرک را در بعد از ظهرها به حداقل برسانیم.
- اتاق خواب خود را تاریک و آرام نگه داریم.
- از دیدن تلویزیون، کار کردن با گوشی و لب تاب و سایر وسایل الکترونیک در اتاق خواب خودداری کنیم.
- از خوردن غذاهای چرب و سنگین قبل از خواب امتناع کنیم.
نتیجه گیری
اختلال بی خوابی، یکی از رایج‌ترین اختلالات خواب است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد و عملکرد روزانه‌ی او را مختل کند. بی خوابی می‌تواند دلایل مختلفی داشته یاشد که مشکلات جسمی، اختلالات روانی و سبک زندگی نادرست از جمله این دلایل هستند. خوشبختانه روش‌های درمانی که برای این اختلال وجود دارند به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند و در درمان این اختلال مؤثر بوده‌اند. مراجعه به متخصص و روانشناس، تشخیص صحیح این اختلال و به دنبال آن درمان صحیح و نتیجه بخش را به همراه دارد. در صورتی که بی خوابی عوارض یک اختلال روانی نظیر اضطراب و یا افسردگی باشد، باید توسط روانشناس و متخصص به درستی تشخیص داده شود تا بتوان درمان اساسی برای آن تجویز کرد.
رزرو تلفنی وقت مشاوره : 09107601980
