احساسات و عواطف بخش جدایی ناپذیر وجود انسان هستند. زمانی که به یکی از اهداف خود می‌رسیم خوشحالیم، زمانی که فردی یا چیزی را که دوست داریم از دست می‌دهیم، غمگینیم و زمانی که احساس می‌کنیم ناکام مانده‌ایم، احساس عصبانیت و خشم می‌کنیم. همگی این تجربیات و احساسات طبیعی و بخشی از ذهن و روان انسان است. زمانی که این احساسات بیش از حد تجربه شوند و یا احساسی که تجربه می‌کنیم با واقعیت زندگی و موقعیت تناسب نداشته باشد، برای ما مشکل ساز می‌شود. در این مواقع ما به داشتن مهارت مدیریت یا تنظیم هیجان نیاز داریم. تنظیم هیجان و یا مدیریت هیجان، مهارتی است که با داشتن آن می‌توانیم احساسات و تجربیاتی را که در موقعیت‌های مختلف تجربه می‌کنیم مدیریت کرده و متناسب با موقعیت رفتار کنیم؛ بدون آنکه اوضاع از کنترل ما خارج شود و یا بیش از حد آشفته شویم. در این مقاله، به توضیح مدیریت هیجان و راهکارهایی که از طریق آنها می‌توان این مهارت را در خود تقویت کرد می‌پردازیم.
مدیریت هیجان و یا تنظیم هیجان چیست؟
مهارت مدیریت هیجان، توانایی پاسخ دادن به موقعیت‌های مختلف، به شیوه‌ای است که از نظر اجتماعی و فرهنگی قابل قبول باشد و فرد قادر باشد رفتارهای هیجانی خاصی را بروز دهد و رفتارهایی را بروز ندهد و یا به تأخیر بیاندازد.
ضرورت داشتن مهارت مدیریت هیجان چیست؟
مهارت مدیریت هیجان از جهات مختلفی اهمیت و ضرورت دارد. یکی از فواید آن، کمک به کنترل رفتارهای تکانشی است که ممکن است شرایط و موقعیت را بدتر کند. برای مثال، عدم توانایی در مدیرت خشم، در محیط کار یا محیط مدرسه، ممکن است فرد را دچار مشکلات قانونی کند. از دیگر فواید مهارت مدیریت هیجان این است که روابط ما با دیگران را بهبود می‌بخشد. زمانی که قادر هستیم احساسات خود را بشناسیم می‌توانیم آنها را با اطرافیانمان در میان بگذاریم و بهتر و مؤثرتر با آنها ارتباط برقرار کنیم. در نهایت توانایی مدیریت هیجانات، به ما کمک می‌کند بتوانیم استرس خود را بهتر کنترل کنیم و رضایت بیشتری را تجربه کنیم.
علایم مدیریت هیجان ضعیف چیست؟
زمانی می‌گوییم فردی در مدیریت هیجانات خود ضعیف است که احساسی که در موقعیت تجربه می‌کند و رفتاری که از خود نشان می‌دهد نامتناسب، افراطی و یا خارج از کنترل باشد. موارد زیر برخی از نشانه‌هایی هستند که در افراد با مدیریت هیجان ضعیف وجود دارد:
- تغییرات خلقی شدید
- پرخوری عصبی
- رفتارهای تکانشی
- آسیب به خود
- سوء مصرف مواد یا الکل
- آستانه‌ی صبر و تحمل پایین
مقاله پیشنهادی «مهارت ارتباط موثر چیست؟ روش‌های بهبود آن کدامند»
برای تقویت مهارت مدیریت هیجان چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
- شناخت و آگاهی نسبت به احساسات: اولین قدم برای مدیریت احساسات و هیجانات، شناخت دقیق آنهاست. شما نیاز دارید بتوانید تشخیص دهید در یک موقعیت مشخص چه احساس یا احساساتی را تجربه می‌کنید و چه عامل یا عواملی این احساسات را در شما جرقه می‌زنند.
سعی کنید در موقعیت، سیستم عصبی خود را آرام کنید: در صورتی که نشانه‌های شکل گیری احساس خاصی را در خود متوجه شدید و تغییرات بدنی شامل تغییر در تنفس، ضربان قلب، تعریق،… را تشخیص دادید، از روش‌هایی برای آرام کردن سیستم عصبی خود استفاده کنید. کارهایی نظیر تمرینات تنفسی، خودگویی مثبت، ترک محل و نوشیدن یک لیوان می‌توانند سیستم عصبی شما را آرام کرده و مانع از انجام عمل تکانشی شود.
- هیجانات خود را در موقعیت پیش آمده بپذیرید: زمانی که در موقعیتی قرار می‌گیرید که احساساتی نظیر خشم، ترس یا غم به شما دست می‌دهد به جای اینکه مدام از خود بپرسید که چرا چنین موقعیتی پیش آمده و چه کسی مقصر است؛ سؤالات زیر را از خود بپرسید:
- در موقعیت پیش آمده چه کارهایی می‌توانم انجام دهم؟
- انجام چه کاری در موقعیت پیش آمده برای من مفیدتر است؟
- انجام چه کاری در موقعیت پیش آمده به ضرر من خواهد بود؟
- ذهن آگاهی را تمرین کنید: نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که انجام منظم تمرینات ذهن آگاهی می‌تواند مهارت مدیریت هیجان را بهبود بخشد. انجام تمرینات تنفسی، مراقبه‌ی ذهنی، ریلکس کردن و توجه به محرک‌های اطراف باعث آرام شدن ذهن و جسم فرد شده و قشر جلویی مغز را برای حل مسأله آماده می‌کند.
- ابراز احساسات: مدیریت و تنظیم احساسات و هیجانات تنها در کنترل و عدم ابراز آنها خلاصه نمی‌شود. افراد نیاز دارند بتوانند احساسات خود را شناسایی کنند و آنها را به شکل صحیحی ابراز کنند و با اطرافیانشان در میان بگذارند. عدم ابراز صحیح احساسات، منجر به سوء تفاهم در روابط و حل نشدن مشکلات فرد می‌شود.
- اعتبار بخشیدن به احساسات: در زندگی موقعیت‌هایی وجود دارد که باعث غم، خشم، ترس،… در ما می‌شود. افراد باید قادر باشند در چنین موقعیت‌هایی به خود اجازه‌ی ناراحت بودن، خشمگین بودن و یا هر احساس دیگری بدهند. ارتباط با افرادی که احساسات ما را تأیید می‌کنند و ما را درک می‌کنند می‌تواند باعث شود ما نیز بیشتر خود و احساساتمان را درک کنیم و بپذیریم.
- به متخصص مراجعه کنید: یادگیری و تقویت مهارت‌های مدیریت هیجان نیاز به تمرین و تکرار زیادی دارد و انجام آنها به تنهایی ممکن است سخت باشد. در صورتی که سابقه‌ی بیماری و اختلالات روانی دری خود و یا خانواده‌تان وجود دارد بهتر است به متخصص مراجعه کنید. متخصص با در نظر گرفتن شرایط و تاریخچه‌ی فرد و ارزیابی دقیق، موانع مدیریت هیجان را تشخیص داده و به فرد کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
احساسات و عواطفی که در موقعیت‌های مختلف تجربه می‌کنیم طبیعی، عادی و قابل قبول هستند ولی نحوه‌ای که آنها را ابراز می‌کنیم و در موقعیت‌های مختلف رفتار می‌کنیم به مهارت مدیریت هیجان ما بستگی دارد. مدیریت هیجان یک مهارت قابل یادگیری است و می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف آن را یاد گرفت و تقویت کرد. یادگیری این مهارت، در روابط، زندگی کاری، زندگی عاطفی و عملکرد کلی ما تأثیر مثبت و سازنده دارد.
رزرو تلفنی وقت مشاوره : 09107601980
