روابط عاشقانه، نیاز به مراقبت و توجه دارد. در روابط عاشقانه بین دو نفر، در شروع، همه چیز به راحتی و بی عیب و نقص پیش می‌رود ولی ممکن است در ادامه، با شروع مشکلات و ادامه دار شدن آنها، حل آنها به تنهایی غیر ممکن به نظر برسد. زوج درمانی، یکی از انواع درمان‌های روان‌شناختی است که در آن به زوجین کمک می‌شود، مشکلات زیربنایی در رابطه‌ی خود را بشناسند و با کمک درمانگر، آنها را حل کنند. در این مقاله، به تعریف و توضیح زوج درمانی و چگونگی انجام این درمان می‌پردازیم.
زوج درمانی چیست؟
زوج درمانی که به آن مشاوره‌ی ازدواج و یا مشاوره‌ی رابطه نیز گفته می‌شود، یکی از انواع روش‌های درمان روان‌شناختی است که با هدف کمک به زوجی که در رابطه‌ی خود احساس مشکل می‌کنند انجام می‌شود. هدف از به کارگیری این درمان، شناسایی مشکلات زوجین و کمک به حل آنهاست. در زوج درمانی به دنبال ارتقا و بهبود رابطه‌ی زوج و آموزش مهارت‌هایی هستیم که باعث می‌شود کیفیت رابطه‌ی زوج، به شکل چشم گیری تغییر کند. برای دستیابی به این هدف، به همکاری و مشارکت فعال بین زوج و درمانگر نیاز داریم. به دنبال این همکاری و تعامل و با کمک درمانگر، مشکلات زیربنایی و تعارضات زوجین شناسایی شده و برای حل آنها از شیوه‌های سالم و سازنده استفاده می‌شود.
در زوج درمانی به چه مسائلی پرداخته می‌شود؟
در زوج درمانی ، به مسائل مختلفی، از جمله تاریخچه و مسائل فردی هر یک از زوجین، الگوی ارتباطی بین آنها و چگونگی به وجود آمدن و یا تشدید مشکل توسط هر کدام از آنها پرداخته می‌شود. بسته به اینکه زوج با چه شکایتی به زوج درمانگر مراجعه کرده باشند، ممکن است موضوعات مختلفی در جلسات مطرح شود، موارد زیر از جمله مسائل رایجی هستند که در زوج درمانی مطرح می‌شوند:
- تعارضات و اختلاف نظرهای بین زوج
- الگوها و سبک‌های ارتباطی
- الگوهای رفتاری زوجین در ارتباط با یکدیگر
- رابطه‌ی جنسی
- مسائل و مشکلات مربوط به خانواده‌ها
- مشکلات فردی
جلسات زوج درمانی به چه صورت برگزار می‌شود؟
- جلسات آغازین: معمولا در جلسه و یا جلسات اولیه، درمانگر سؤالاتی در مورد تاریخچه‌ی رابطه‌ی زوج می‌پرسد. سؤالاتی در مورد تاریخچه‌ی شخصی و خانوادگی و مسائل اعتقادی و ارزشی. در صورت حاد بودن مشکل زوجین، درمانگر ممکن است مداخله در بحران کند و با یکی از زوجین جلسات درمانی انفرادی تشکیل داده و یا او را به درمانگر دیگری ارجاع دهد.
- ادامه‌ی جلسات: در فرآیند زوج درمانی، زوج درمانگر به زوج کمک می‌کند نسبت به رابطه‌ی خود و مشکلاتی که در الگوی رابطه‌ی بین آنها وجود دارد، بینش پیدا کنند. درمانگر به زوج کمک می‌کند، متوجه نقش و عملکرد خود در به وجود آوردن مشکل و نارضایتی بشوند و آن را اصلاح کنند. این تغییر بینش و نگرش در حل مشکلات ارتباطی بسیار کلیدی و مهم است.
- تمرینات خارج از جلسات درمان: در عین اینکه به دست آوردن بینش نسبت به مشکلات، مهم و کلیدی است، یکی از جنبه‌های مهم زوج درمانی، تغییر رفتارهای آسیب‌زا است. زوج درمانگر با دادن تمریناتی به زوجین، به آنها کمک می‌کند، مهارت‌هایی که در جلسات درمان یاد گرفته‌اند را در زندگی و تعاملات روزمره‌شان تمرین کنند.
مقاله پیشنهادی «منظور از بلوغ و پختگی در ازدواج چیست؟»
در زوج درمانی از چه رویکردها و تکنیک‌هایی استفاده می‌شود؟
- روش گاتمن: در روش گاتمن به زوج کمک می‌شود بتوانند علی رغم وجود تضاد و اختلاف نظر، درک عمیق‌تری از یکدیگر به دست بیاورند. در این روش، بر روی مهارت حل مسأله و ایجاد صمیمیت تأکید می‌شود. روش گاتمن، یکی از روش‌های متداول در جلسات زوج درمانی است.
- ایماگو تراپی: به اختصار، IRT، روشی در زوج درمانی است که بر روی تجربیات کودکی فرد نمرکز می‌کند. تجربیاتی که در بزرگسالی او نیز مؤثر هستند.
- مصاحبه‌ی انگیزشی: در مصاحبه‌ی انگیزشی به دنبال این هستیم که با ایجاد انگیزه در زوجین، آنها را برای تغییر آماده کنیم. در مصاحبه‌ی انگیزشی، چهار اصل داریم:
- بازتاب و انعکاس دادن
- شناسایی و درک انگیزه‌ها
- گوش دادن همدلانه
- توانمندسازی
در مصاحبه‌ی انگیزشی، زوجین به نوبت صحبت می‌کنند و دیگری به صورت فعالانه و آگاهانه، به صحبت‌های طرف مقابل گوش می‌دهد.
- درمان راه حل- محور:درمان راه حل- محور، زمانی مناسب است که زوجین، مشکل به خصوص و مشخصی دارند که روی رابطه‌شان تأثیر می‌گذارد.
- درمان شناختی- رفتاری: انواع درمان‌ها با رویکرد شناختی- رفتاری، می‌توانند در پیدا کردن الگوهای فکری و رفتاری ناسالم و راه‌های مقابله‌ای مناسبتر به حل مشکلات بین زوجین کمک کنند.
زوج درمانی چه مزایایی دارد؟
زوج درمانی می‌تواند در تغییر رابطه‌ی زوج و افزایش کیفیت و رضایت زوجین از رابطه‌شان، بسیار قدرتمند عمل کند. از جمله فواید زوج درمانی عبارت‌اند از:
- بهبود مهارت‌های ارتباطی: یکی از اهداف مهم زوج درمانی، آموزش به زوجین برای پیدا کردن روش‌های ارتباطی سالم‌تر و مؤثرتر است.
- تقویت همبستگی و پیوند بین زوج: زمانی که پیوند و اتحاد محکمی بین زوج وجود داشته باشد، این احساس به آنها دست می‌دهد که اعضای یک تیم هستند و به جای اینکه در مقابل هم قرار بگیرند، با هم و در کنار هم برای حل مشکلات و رویارویی با مسائل زندگی تلاش می‌کنند.
- ایجاد احساس اعتماد: اعتماد یکی از ارکان اساسی یک رابطه‌ی سالم است. در صورتی در رابطه‌ای اعتماد از دست رفته و یا خدشه‌دار شده باشد و یا اینکه هیچ گاه، به درستی ایجاد نشده باشد، در زوج درمانی به آن پرداخته می‌شود و یکی از نتایج مهم زوج درمانی، ایجاد و بازسازی حس اعتماد است.
- ارتقا و بهبود رابطه در زمان کمتر: حل مشکلات به تنهایی و بدون کمک، سخت و زمانبر است. با کمک زوج درمانی، زوجین می‌توانند رابطه‌ی خود را با سرعت بیشتری بهبود بخشند و مشکلاتی که حل آنها به تنهایی ممکن است سالها طول بکشد را در زمان کمتری، حل کنند.
نتیجه‌گیری
زوج درمانی، یک روش درمانی مؤثر و کمک کننده است که به زوجین کمک می‌کند، علل زیربنایی مشکلاتشان را بشناسند. با کمک یک درمانگر آموزش دیده در حوزه‌ی زوج درمانی، زوجین می‌توانند راه‌های بهتری برای ایجاد اعتماد، رابطه‌ی مؤثر و صمیمت پیدا کنند و احساس رضایت بیشتری در رابطه‌شان تجربه کنند.
