اختلال شخصیت نمایشی چیست؟ تشخیص، علائم و درمان

لباس‌های پر‌زرق و برق و عجیب و غریب، رفتارهای غیر معمول، ژست‌ها و حرکات غیر‌عادی، ابراز هیجانات بیش از حد و افراطی، همه جز ویژگی‌های یکی از انواع اختلالات شخصیت؛ تحت عنوان اختلال شخصیت نمایشی است. این اختلال یک تا سه درصد، در بین جمعیت عمومی شایع است و معمولا خانم‌ها بیشتر از آقایان این تشخیص را دریافت می‌کنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت، رفتاری همچون ستاره‌های سینما دارند و انتظار توجه و تأیید زیادی دارند؛ همچون بچه‌ای که حتی یک لحظه نمی‌توان از او غافل شد، و گرنه به گریه می‌افتد! علی رغم ظاهر پر‌سر و صدا و هیجانی و پر شور و حال این افراد، خودپنداره و عزت‌نفس بسیار شکننده‌ای دارند و مستعد انواع بیماری‌های اعصاب و روان هستند. در این مقاله به توضیح این اختلال شخصیت، علل و عوامل ایجاد آن و راهکارهای درمانی می‌پردازیم.

اختلال شخصیت نمایشی چیست؟

اختلال شخصیت نمایشی یکی از انواع اختلالات شخصیت است که الگوهای رفتاری ثابت و پایدار آنها، با پاسخ‌های هیجانی افراطی و طیفی از رفتارهای توجه طلبانه شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت، از دید دیگران تکانشی و هیجانی هستند و در موقعیت‌های مختلف پاسخ‌های هیجانی زیادی از خود بروز می‌دهند. این افراد مایل‌اند همیشه مرکز توجه باشند و نیاز آن‌ها به توجه و تأیید، سیری ناپذیر است. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی در فرد دیده می­‌شود و در صورت عدم دریافت جلسات درمان، تا آخر عمر همراه اوست.

نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، رفتار پر زرق و برق و هیجانی دارند و مشخصه‌ی آن‌ها توجه طلبی مفرط و احساساتی بودن است. این افراد در مصاحبه‌ی بالینی همکاری خوبی دارند و مایل‌اند تا داستان زندگی خود را با جزییات کامل تعریف کنند. از جمله نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوست دارند در هر جمعی، مرکز توجه باشند و در غیر این صورت احساس ناراحتی زیادی می‌کنند.
• در ابراز احساسات و هیجانات خود، به وضوح اغراق و مبالغه می‌کند.
• در تعامل با دیگران، به وضوح از حرکات نمایشی جنسی و اغواگری استفاده می‌کند.
• روابط را صمیمی‌تر از آنچه واقعاً هست ارزیابی می‌کند.
• به راحتی تحت تأثیر نظرات و صحبت‌های دیگران قرار می‌گیرد.
• علی‌رغم ارتباطات زیادی که برقرار می‌کند بیشنر آن‌ها سطحی و ناپایدار هستند.
• نسبت به انتقاد و نه شنیدن بسیار حساس و آسیب‌پذیر هستند.
• معمولاً کم طاقت هستند و در شرایطی که مطابق میلشان نیست مثل بچه‌ها رفتار می‌کنند.
• در مکالمات و ارتباطاتشان، موضوع محوری خودشان هستند.
• به هنگام صحبت در خصوص وقایع و آدم‌ها از گفتن جزییات خودداری می‌کنند و با ابهام صحبت می‌کنند.
• به راحتی احساس شرم و دوست داشتنی نبودن می‌کنند.

مقاله پیشنهادی «کنترل‌گری چیست؟ نشانه‌ها و ویژگی‌های شخصیت کنترل‌گر»

دلایل ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی

اصلی‌ترین علتی که باعث پیدایش این اختلال در افراد می‌شود، الگوهای خانوادگی غلط و شیوه‌ی تربیت نامناسب است. در خانواده‌هایی که پدر یا مادر نسبت به کودک و توانمندی‌های او بی اعتنا بوده، صرفا به ویژگی‌های ظاهری و جسمی او توجه کرده و یا برعکس؛ ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی او را مورد تحقیر و تمسخر قرار داده‌اند، احتمال ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی بیشتر است. داشتن پدر یا مادری که رفتارهای نمایشی داشته‌اند و الگوپذیری از آ‌نها نیز، در شکل‌گیری این اختلال مؤثر است. والدگری بدون حد و مرز مشخص و رفتارها و واکنش‌های بی ثبات و آشفته نیز، از جمله ریشه‌های خانوادگی و تربیتی این اختلال است. وجود تروما، آسیب و سوء استفاده در دوران کودکی نیز در سبب شناسی این اختلال مطرح هستند.  از آن‌ جایی که این اختلال به صورت خانوادگی دیده می‌شود، احتمال وجود مؤلفه‌ی ژنتیکی نیز مطرح است.

عوارض ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی

از آن‌ جایی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، توان در مرکز توجه نبودن را ندارند، هرگونه سردی و یا طرد شدن از سمت اطرافیان برای او تجربه‌ی دردناکی است و می‌تواند منجر به افسردگی شود. عدم توانایی در مدیریت هیجانات و روابط می‌تواند منجر به اختلالات اضطرابی، و نیز اختلالات سوء مصرف مواد و الکل نیز شود. از آن جایی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت، متکی بر ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری هستند، وجود اختلالات خوردن و نیز بین آنها شایع است. این افراد، علی­رغم داشتن ارتباطات زیاد، معمولاً از داشتن یک دوست صمیمی و یک رابطه‌ی عمیق محروم هستند و اغلب احساس تنهایی زیادی می‌کنند.

مقاله پیشنهادی «۵ راهکار برای پیشگیری از افسردگی»

اختلال شخصیت نمایشی چطور درمان می‌شود؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، خود متوجه غیر عادی بودن رفتار و احساساتشان نیستند و به ندرت برای حل این مشکل به درمانگر مراجعه می‌کنند. اما به دلیل خودپنداره‌ی ضعیفی که دارند، ممکن است به دلیل ابتلا به اختلال همراه مثل افسردگی، اضطراب و یا به دنبال از دست دادن روابط‌شان، احساس نیاز به درمان کنند. از آن‌ جایی که این افراد از انگیزه‌ها و دلایلی که باعث می‌‌شود رفتارها و حرکات نمایشی داشته باشند و نیز ماهیت این رفتارها آگاه نیستند، یکی از بهترین رویکردهای درمانی برای این افراد، درمان مبتنی بر روانکاوی و طرحواره درمانی است. چه به صورت گروهی و چه به صورت فردی. به دلیل شکننده بودن خود‌پنداره و عزت نفس این افراد و به ویژه زمانی که حمایت اجتماعی ضعیفی داشته باشند، رویکردهای حمایتی نیز می‌تواند برای آن‌ها مفید باشد. بهترین روش درمان برای مبتلایان به این اختلال ترکیبی از دارو درمانی و روان‌درمانی است. هرچند که داروی مشخصی برای مهار این اختلال وجود ندارد و در دارو درمانی، صرفاً از داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب، برای کنترل افسردگی اضطراب این افراد استفاده می‌شود.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت نمایشی یکی از انواع اختلالات شخصیت است که در صورت درمان نشدن می‌تواند برای فرد و اطرافیان او مشکل‌ساز باشد. این افراد نیاز به توجه و تأیید تلاش زیادی می‌کنند، اما آنچه عمیقا به آن نیاز دارند، حمایت و همدلی است. در مواجهه با این افراد، بهتر است به جای پاسخ به رفتارهای نمایشی و توجه طلبانه‌ی آنها، با احساس واقعی و زیربنایی آنها همدلی صورت گیرد. قضاوت نکردن ظاهر و رفتارهای نمایشی این افراد، باعث می‌شود برای برقراری روابطشان، کمتر به این رفتارها متکی باشند. این افراد، به محیط با ثبات و آرام نیاز دارند تا بتوانند هیجانات آشفته و درهم خود را نظم ببخشند و مدیریت کنند. از آنجایی که این افراد، خود برای درمان اقدام نمی‌کنند، از مهم‌ترین کمک‌هایی که می‌توان به این افراد کرد، ترغیب آ‌ها برای دریافت کمک از متخصص و مشاور است.

رزرو تلفنی وقت مشاوره : 09107601980