اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین (BPD) به یک حالت روانی با الگوهای احساسی ناپایدار، انفجاری، رفتار تکانشی و روابط آشفته گفته می‌شود که در طولانی مدت در فرد وجود دارد. این اختلال شخصیتی در زنان شیوع بیشتری نسبت به مردان دارد. شخصیت مرزی بر چگونگی عکس العمل فرد در مواجه با شرایط مختلف زندگی تأثیر می‌گذارد. این اختلال همچنین بر فکر و احساس فرد در رابطه با دیگران تاثیر عمیقی دارد و باعث ایجاد مشکل در کنترل احساسات فردی، انجام وظایف روزانه، تعهدات و مدیریت رویدادهای زندگی می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال درگیر خشم زیاد بوده، بی احساسی را تجربه کرده یا دچار افکار پارانویا هستند. از آنجایی که این اختلال باعث بیثباتی در خلق و خو، و تغییر سریع احساسات می‌شود میتواند بر روابط بین فردی تاثیر بگذارد. این بیثباتی میتواند میزان خودآزاری فرد مبتلا به اختلال بوردرلاین را افزایش داده یا حتی باعث اقدام به خودکشی در وی شود. با توجه به اینکه بسیاری از افراد دارای شخصیت مرزی از علایم خود آگاه نبوده و یا این علایم را درست می‌دانند لذا رابطه با آنها بسیار سخت و شکننده است. به همین علت تصمیم گرفتیم در این مطلب به صورت تخصصی به تاثیرات اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی بپردازیم.
چگونه اختلال شخصیت مرزی بر روابط رمانتیک تاثیر می‌گذارد؟
حفظ رابطه برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با توجه به شرایط آنها سخت و خسته کننده است. این افراد مدام از احساس رها شدگی نگران بوده و از یک الگوی رفتاری ناپایدار در روابط خود پیروی می‌کنند. به همین علت مدیریت روابط ـ بخصوص روابط رمانتیک و عاطفی ـ برای آنها سخت و طاقت فرسا است. در واقع به دلیل مشکل در تنظیم هیجان و بیثباتی عاطفی، ایجاد و حفظ پیوندهای صمیمانه و نزدیک با آنها بسیار سخت و دشوار است. این افراد اگرچه تمایل زیادی به برقراری رابطه دارند و خیلی سریع وارد هر نوع رابطهای میشوند، اما ممکن است به همان سرعت دچار دلزدگی در رابطه شده و روابط را قطع نمایند. چنین واقعیتی بر روابط صمیمانه و عاطفی همچون رابطه با همسر، رابطه با نامزدو رابطه با پارتنر بیش از دیگر روابط تاثیر منفی دارد. بطور کلی اختلال شخصیت مرزی باعث کاهش کیفیت زندگی و توانایی لذت بردن فرد از زندگی شخصی، شغلی و ارتباطی‌اش می‌شود.
رفتارهایی همچون تمایل به درگیر شدن در رفتارهای پرخطر و تکانشی مانند خرج کردن بیش از حد پول با خرید زیاد، مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل، درگیر شدن در رابطه جنسی پرخطر، پرخوری و حتی انجام رفتارهای خود آسیب‌رسان مثل بریدن، سوزاندن و حتی اقدام به خودکشی همگی در دسته رفتارهای مرتبط با این اختلال قرار دارند. عدم ثبات در احساسات و تغییر سریع در خلق و خو یا داشتن احساساتی نظیر اضطراب، خشم و حس پوچی نیز همگی جز علایم این اختلال محسوب میشوند. از جمله تاثیرات منفی اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- نشان دادن احساسات منفی شدید در رابطه عاطفی نظیر درگیری، مشاجره و جدایی
- ترس شدید از رها شدن توسط معشوق و عزیزان و نشان دادن رفتارهای آزارنده در این مورد
- بدبینی و مشکل در اعتماد کردن به دیگران
- تمایل زیاد به ریسک کردن در روابط یا انجام رفتارهای پرمخاطره
- وجود احساسات شدید عاطفی نظیر خشم نسبت به خود یا افراد دیگر
- وارد شدن سریع در روابط و قطع کردن غیرمنتظره رابطه
مقاله پیشنهادی: رابطه اختلال شخصیت مرزی و ازدواج
چک لیست بررسی نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی (BPD) در دیگران
اگرچه به دلیل پیچیدگی‌های ذهن و ناشناخته بودن بسیاری از ابعاد روانشناختی انسان، تشخیص قطعی اختلالات روانی و از جمله اختلال شخصیت مرزی (BPD) فقط باید توسط یک متخصص سلامت روان یا یک رواشناس بالینی انجام شود. با این حال، پاسخ دادن به سؤالات چک لیست زیر تا حدی میتواند به شما کمک کند که به نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین در پارتنرتان حساس باشید.
- دستورالعمل پاسخگویی
برای بررسی وجود علایم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین در همسر/نامزد/پارتنر به سوال‌های این پرسشنامه بصورت بلی (1) یا خیر (0) پاسخ دهید. برای پاسخگویی به سوال‌ها به الگوهای تکراری احساسی، فکری، رفتار و روابط همسر/نامزد/پارتنر خود در موقعیت‌های مختلف توجه کنید.
| بلی | خیر | ||
| 1 | آیا روابط نزدیک همسر/نامزد/پارتنر شما به دلیل مشاجرات زیاد یا جدایی‌های مکرر دچار مشکل شده است؟ | 1 | 0 |
| 2 | آیا همسر/نامزد/پارتنر شما عمداً به خود آسیب جسمی رسانده است (مثلاً به خود مشت زده باشد، بدن خود را بریده باشد، بدن خود را سوزانده باشد)؟ اقدام به خودکشی چطور؟ | 1 | 0 |
| 3 | آیا حداقل دو مشکل مرتبط با تکانشگری یا رفتار لحظه‌ای در همسر/نامزد/پارتنر شما وجود داشته است (مثلاً پرخوری افراطی و خرج کردن، ولگردی، نوشیدن زیاد مشروب و پرحرفی غیرقابل کنترل و غیره)؟ | 1 | 0 |
| 4 | آیا خُلق همسر/نامزد/پارتنر شما به شدت تغییر میکند یا به اصطلاح مودی است؟ | 1 | 0 |
| 5 | آیا همسر/نامزد/پارتنر شما خیلی وقتها احساس عصبانیت میکند؟ آیا همسر/نامزد/پارتنر شما اکثر اوقات با عصبانیت و طعنه‌آمیز واکنش نشان می‌دهد؟ | 1 | 0 |
| 6 | آیا همسر/نامزد/پارتنر شما اغلب نسبت به دیگران بی‌اعتماد است؟ | 1 | 0 |
| 7 | آیا همسر/نامزد/پارتنر شما اغلب احساس غیرواقعی بودن میکند یا اینکه احساس میکند چیزهای اطرافش غیرواقعی هستند؟ | 1 | 0 |
| 8 | آیا همسر/نامزد/پارتنر شما به طور مزمن احساس پوچی میکند؟ | 1 | 0 |
| 9 | آیا همسر/نامزد/پارتنر شما احساس میکند که اغلب اوقات نمیداند چه کسی است یا چه هویتی دارد؟ | 1 | 0 |
| 10 | آیا تا به حال همسر/نامزد/پارتنر شما تلاش افراطی برای اجتناب از احساس رها شدن یا جلوگیری از طرد شدن انجام داده است (مثلاً اینکه بارها با شما تماس گرفته باشد تا به خودش اطمینان دهد که شما هنوز به او اهمیت می‌دهید، از شما التماس کند که او را ترک نکنید، یا از نظر فیزیکی به شما چسبیده باشد)؟ | 1 | 0 |
- روش نمره‌گذاری و تفسیر
در این مقیاس غربالگری، نمره کلی که به فرد تعلق می‌گیرد میتواند بین 0 تا 10 متغیر باشد. کسب نمره 7 و بالاتر در این مقیاس میتواند به منزله احتمال وجود علایم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین در همسر/نامزد/پارتنر شما باشد. با توجه به اینکه نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین ممکن است به دلایل مختلفی در افراد دیده شوند و فقط ناشی از شخصیت مرزی نباشند، بهتر است در زمانی که به وجود برخی از نشانه‌ها و علایم BPD در همسر/ نامزد/ پارتنرتان شک داشتید؛ حتماً از یک متخصص سلامت روان یا یک روانشناسی بالینی مشورت کنید. این امر به شما کمک میکند که رابطه خود را آگاهانه ادامه داده و در مسیر بهبود آن گام بردارید.
پرسشنامه غربالگری نشانگان مرزی در همسر-نامزد-پارتنر
تراپی برای درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD)
اگر با مطالعه این مقاله، توجه کردن به علایم گفته شده و پر کردن چک لیست بررسی نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی احساس میکنید که در شما یا پارتنرتان ممکن است نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یا BPD وجود داشته باشد، بهتر است برای تشخیص قطعی با یک متخصص سلامت روان مثل یک روانشناس بالینی و یا روانپزشک آموزش دیده و حرفه‌ای در زمینهBPD صحبت کنید. گاهی از اوقات وجود اختلالات روانی دیگر یا استرس‌های شدید، میتواند منجر به ایجاد چنین علایم و نشانه‌هایی در افراد شود. یادتان باشد سوء تعبیر علایم و نشانه‌ها ممکن است رابطه شما را خراب کند، رابطهای که روی آن سرمایه‌گذاری عاطفی کرده‌اید!
پس وقتی صحبت از شخصیت مرزی یا BPD می‌شود، داشتن تشخیص صحیح بسیار مهم است. چرا که تشخیص صحیح مقدمه درمان درست و تغییر در افراد مبتلا به BPD است. متخصص سلامت روان با انجام مصاحبه بالینی و پرسشنامه‌های تخصصی به خوبی میتواند وجود یا عدم وجود BPD را در شما یا پارتنرتان مشخص نموده و سیر درمان را هم پیش‌بینی کند. پس در صورت وجود چنین علایمی در خود و اطرافیان حتماً از یک متخصص سلامت روان یا یک متخصص روانشناسی بالینی باتجربه مشورت بگیرید.
راهکارهای کارآمد برای مدیریت بهتر نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی
پس از آشنایی با تاثیرات این اختلال بر روابط بین فردی تصمیم گرفتیم در این بخش به مجموعه راهکارهای کارآمد برای مدیریت بهتر نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی در روابط عاطفی بپردازیم. در صورتی که شریک عاطفی شما یا خودتان به این اختلال مبتلا هستید می‌توانید با کمک روش‌های زیر به مدیریت بهتر آن بپردازید. توجه داشته باشید نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی ممکن است به صورت کامل درمان نشود، اما انجام اقداماتی میتواند تا حد زیادی به کنترل و مدیریت رفتارها و مشکلات ناشی از آن کمک کند. برخی از اقدامات موثر برای مدیریت نشانه‌های شخصیت مرزی شامل مواردی است که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.
از روان‌درمانگر یا تراپیست کمک بگیرید!
یکی از بهترین و ساده‌ترین راه‌ها برای مدیریت و کاهش شدت تاثیرات منفی این اختلال، مشاوره گرفتن از افراد متخصص و حرفه‌ای است. هنگامی که افراد متخصص در جلسات درمان فردی یا گروهی به مراجعین مشاوره می‌دهند، آنها سریع‌تر می‌توانند از احساساتی نظیر ناامیدی و درماندگی، رهایی یابند و به درک بهتری از شرایط خود دست یابند. همچنین آنها با افزایش دانش خود در رابطه با روش‌هایی مدیریت بهتر این اختلال می‌توانند از رخداد مشکلات احتمالی در روابطشان پیشگیری کنند.
احساسات و عواطف خود را در طی روز و هفته را ثبت کنید!
نوشتن احساسات مختلفی همچون طرد شدن یا تنها ماندن که فرد به واسطه وجود اختلال شخصیت مرزی بیش از سایرین آنها را تجربه میکند، میتواند در درک بهتر احساسات و ارتباط آن با عوامل ایجاد کننده آن کمک‌کننده باشد. نوشتن و ثبت افکار و احساسات موجب می‌شود تا فرد مبتلا دید واضح‌تری از عواطف خود به‌دست آورده و روابط نزدیک خود با دیگران همچون رابطه با همسر یا نامزدش را بهتر مدیریت کند. بدین صورت و با تفکر در مورد احساسات، افکار و رفتار تا حدودی می‌توان از تاثیرات احتمالی نشانه‌های شخصیت مرزی یا بوردرلاین در رابطه عاطفی است. همچنین یادداشت برداری در رابطه با احساسات و عواطف شخصی میتواند باعث رهایی از حس پوچی، عصبانیت یا ناامیدی در فرد شود.
فرد با احساسات و شرایط واقعی خود آشنا شده و آنها را بهتر درک میکند!
از تاثیرات اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی وجود دیدگاه‌های غیر واقعی از شرایط و افراد است. در واقع از مشکلات اصلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین عدم آشنایی آنها با احساسات واقعی خود یا داشتن احساسات و دیدگاه‌های غیرواقع بینانه از شرایط و افراد است. هنگامی که مراجع به دنبال روابط یا شرایط ایده‌آل می‌گردد و انتظارات غیرقابل پیش‌بینی از افراد دارد، به راحتی دچار سرخوردگی، افسردگی، عصبانیت و سردرگمی می‌شود. به همین علت آشنایی وی با احساسات و شرایط واقعی باعث درک درست از پیرامون و شرایط شده و به وی دید واضح‌تری از زندگی می‌دهد.
خلق فضایی حمایتگرانه با کمک اطرافیان فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی
بخشی از فرآیند درمان فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک گرفتن از اعضای خانواده، دوستان و شریک عاطفی وی است. مشارکت اعضای خانواده بخش مهمی از فرآیند درمان است، اما متاسفانه همیشه نمی‌توان به آن دست یافت. به طور معمول اغلب خانواده‌های مراجعین اختلال شخصیت مرزی تمایلی به کمک ندارند یا حتی خود شرایط درمان را برای فرد مبتلا به این اختلال سخت می‌کنند.
اگر اعضای خانواده مایل به کمک باشند، قطعا چندین جلسه مشاوره میتواند به آنها کمک زیادی برای کسب اطلاعات در رابطه با شرایط فرد مبتلا کند. این قدم میتواند اولین قدم مثبت برای افزایش سرعت درمان و مدیریت بهتر شرایط توسط مراجع باشد. البته موضوع مهم دیگر در این شرایط نظر مثبت مراجع در رابطه با کمک گرفتن از اعضای خانواده خود برای درمان است. زیرا در صورتی که نظر وی مثبت نباشد، روند درمان سیر نزولی خواهد داشت. در واقع مراجع و اعضای خانواده او باید هر دو در جهت خلق یک رابطه سالم تلاش کنند، بدین صورت در نهایت شرایط زندگی برای هر دو راحت‌تر می‌شود.
توجه به نوع تغذیه، ورزش و کیفیت خواب
همانطور که می‌دانید سلامت روان با جسم ارتباط تنگاتنگی دارد. به همین علت توجه به تغذیه، خواب و ورزش بسیار مهم است. نوع مواد غذایی مصرفی، کیفیت خواب، انجام ورزش‌ها و فعالیت‌های بدنی کاهش دهنده استرس نظیر یوگا یا پیاده روی می‌توانند به مدیریت بهتر شرایط روحی و روانی فرد کمک کنند. قطعاً در کنار توجه به کیفیت خواب، مصرف غذاهای سالم یا ورزش‌های آرامش دهنده، یاری گرفتن از تراپیست و مشاور متخصص نیز ضروری است. در واقع تک تک موارد ذکر شده به صورت مکمل در افزایش کیفیت زندگی مراجع و مدیریت بهتر شرایط وی کمک کننده هستند. استرس و اضطراب نقش پررنگی در سخت‌تر کردن شرایط زندگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایفا می‌کنند که بهتر است آنها را در شرایط مختلف زندگی کنترل کرد.
روش‌های درمانی ذکر شده می‌توانند به مراجع کمک کنند تا احساسات خود را بهتر درک کرده و به اصلاح تفکر خود بپردازد و راحت‌تر بتواند شرایط و روابط خود را مدیریت کنند. استفاده از درمان‌های فوق باعث کاهش اضطراب و استرس فرد میشوند و خود دوستی وی را افزایش می‌دهند که در نهایت به افزایش کیفیت زندگی فرد و بهبود روابط اجتماعی و عاطفی وی کمک میکند.
جمع‌بندی
در این مقاله به تاثیرات اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی و رمانتیک پرداخته شد. علاوه بر این، تلاش شد تا به روش‌های مدیریت بهتر افکار و احساسات فرد دارای اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی نیز پرداخته شود. یادگیری این مهارتها کمک میکند تا فرد متناسب با شرایط خود بداند دقیقاً چگونه باید شرایط بحرانی خود را پشت سر گذاشته و کیفیت زندگی فردی، اجتماعی و ارتباطی خود را بهبود بخشد. در صورتی که سوالاتی در رابطه با اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین برایتان پیش آمده است حتما آنها را با ما مطرح کنید تا به شما در دستیابی به پاسخ درست کمک کنیم.
سوالات متداول
1- آیا اختلال شخصیت مرزی قابل درمان است؟
خوشبختانه اختلال شخصیت مرزی جزو اختلالاتی محسوب می‌شود که پاسخ مناسبی به درمان می‌دهند. افرادی که دارای نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین هستند در صورت شروع درمان و ادامه آن نتیجه مطلوبی از درمان می‌گیرند.
2- معمولاً فرایند درمان اختلال شخصیت مرزی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان لازم برای درمان اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین با توجه به شدت اختلال ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اما با توجه به اینکه اختلال شخصیت مرزی یک اختلال مزمن بوده و ریشه‌های زیادی را از گذشته فرد دارد، ممکن است برای درمان آن به حداقل یک تا دو سال زمان نیاز باشد.
3- آیا می‌توان با فردی که دارای اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین است رابطه عاطفی را ادامه داد؟
معمولاً داشتن رابطه با افراد دارای اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین با چالش‌های زیادی همراه است. در صورتی که در رابطه با این افراد مشکلات تکراری زیادی را تجربه میکنید، بهتر است در خصوص ادامه یا قطع رابطه با یک متخصص روانشناسی بالینی مشورت کنید. چرا که اختلال شخصیت مرزی در افراد ممکن است با علایم خفیف تا شدید بروز کند و در این خصوص یک متخصص با ارزیابی‌های دقیق میتواند به شما کمک کند تا تصمیمات منطقی-تری بگیرید.
4- در صورتی که همسر یا پارتنرم که اختلال بوردرلاین دارد تمایلی به حضور در جلسات مشاوره ندارد آیا مشاوره میتواند برای من کمک کننده باشد؟
با توجه به تاثیرات منفی که اختلال شخصیت مرزی در رابطه عاطفی می‌گذارد مراجعه به متخصص روانشناسی میتواند تا حد زیادی به درک علایم طرف مقابل و نیز کاهش هیجانات منفی که در رابطه عاطفی تجربه می‌شود، کمک کند. این امر میتواند از بسیاری از رفتارهای ناکارآمد در رابطه عاطفی پیشگیری کرده و به نوعی در فرایند تغییر نشانه‌های بوردرلاین نیز کمک کننده باشد.
