خشک، جدی، غیر قابل انعطاف، چهره‌ای شبیه به بازرس‌های ادارات و یا یک معلم و مدیر سختگیر، همگی شباهت زیادی به اختلال شخصیت وسواسی – جبری دارند. این اختلال شخصیت که شیوع ۲ تا ۸ درصدی دارد، با اختلال وسواس فکری – عملی متفاوت است. افراد مبتلا به این اختلال، رفتار و عقاید خشک و غیر قابل انعطافی دارند و کمال‌گرایی افراطی از جمله ویژگی‌های اصلی آن‌هاست. این افراد بسیار مقرراتی هستند و مصرند کارها به شیوه‌ی خاص خودشان انجام شود. در این مقاله به بررسی اختلال شخصیت وسواسی ـ جبری و نشانه‌های آن، عوامل پیدایش و را‌ه‌های درمان آن می‌پردازیم.
اختلال شخصیت وسواسی ـ جبری چیست؟
اختلال شخصیت وسواسی ـ جبری، یکی از انواع اختلالات شخصیت است که با الگوی رفتاری نافذ و پایداری از نظم و ترتیب، کمال‌طلبی و کنترل شناخته می‌شود. افراد دارای اختلال شخصیت وسواسی – جبری، رفتار خشک و غیر قابل انعطافی دارند و این خشک بودن در بخشهای مختلف زندگی و از جمله کار و روابط بین فردی‌شان مشهود است. نشانه‌های این اختلال در نوجوانی و اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و در بین مردان، نسبت به زنان شایع‌تر است.
نشانه‌های اختلال شخصیت وسواسی – جبری
این افراد رفتاری شق و رق و خشک دارند و طوری بنظر می‌رسند که انگار احساسی ندارند. در اکثر امور سختگیر و دقیق هستند و این سخت‌گیری معمولاً موجب آزار و اذیت اطرافیانشان می‌شود. در ادامه به برخی علایم و نشانه‌های این اختلال شخصیت اشاره می‌کنیم:
- اشتغال ذهنی با جزییات، فهرست‌ها، نظم و ترتیب و سازمان‌دهی
- به طور افراطی خود را وقف کار می‌کنند و این موضوع ربطی به نیاز مالی ندارد
- ممکن است بی احساس به نظر بیایند و یا احساساتشان را محدود کنند
- اصرار دارند که کارها، به شیوه‌ی مورد تأیید و دلخواه خودشان انجام شود
- از سپردن کارها به دیگران، امتناع می‌کنند؛ مگر اینکه مطمئن شوند، کارها به شیوه‌ی دلخواهشان انجام می‌شود
- کمال‌گرایی افراطی؛ به گونه‌ای که مانع از انجام کارها می‌شود. مثلا به این دلیل که در انجام کاری، تمام ملاک‌های مد نظر فرد، رعایت نشده است
- درباره‌ی یکسری ارزش‌ها، اصول اخلاقی و عقاید، سختگیر و غیر قابل انعطاف هستند
- خسیس هستند؛ چه برای خود و چه برای دیگران زیرا معتقدند پول باید برای روز مبادا خرج شود
- معتقدند باید مو به مو از قوانین پیروی کرد و همین امر باعث می‌شود تفکرات محدود و بسته‌ای داشته باشند
- مهارت‌های بین فردی ضعیفی دارند؛ در برخورد با افراد، خشک، رسمی و جدی هستند و حس شوخ طبعی ندارند
- لجباز و سرسخت هستند
- هرچیزی که نظم و روال معمول زندگی‌شان را بهم بریزد، به شدت باعث اضطرابشان می‌شود
علل ابتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری
همانند سایر اختلالات شخصیت، علت دقیق ابتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری مشخص نیست و احتمالاً ترکیبی از دلایل ژنتیکی و زیستی و تجارب ناخوشایند کودکی، دلیل پیدایش این اختلال شخصیت در افراد است. عدم شکل‌گیری دلبستگی ایمن، در سنین پایین در سبب شناسی این اختلال محتمل است. وجود والدینی که کشف و تجربه را در کودکشان محدود کرده‌اند و یا والدینی که خود الگوهای رفتاری کمال‌گرایانه دارند و بسیار سختگیر هستند به احتمال زیاد در تاریخچه‌ی افراد مبتلا به اختلال شخصیت وجود دارد.
عوارض ابتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری
همیشه در تلاش است تا کوچکترین جزئیات زندگی اش را کنترل کرده و خودش بر عهده بگیرد حتی اگر به این قیمت تمام شود که در زندگی انعطاف پذیر نباشد و نتواند چیزهای جدید را تجربه کند. این افراد با اینکه زندگی شغلی و خانوادگی با ثباتی دارند، دوستان زیادی ندارند و توانایی مواجهه و ارتباط با افراد مختلف با عقاید متفاوت را ندارند. وسواس و کمال‌گرایی در انجام کارها، باعث می‌شود انرژی زیادی حتی در انجام کارهای ساده از آنها گرفته شود. این اختلال با اختلال وسواس فکری – عملی همایندی زیادی دارد و ممکن است فرد هم‌زمان به هردو اختلال مبتلا باشد. احتمال اینکه این افراد هم‌زمان اختلالات افسردگی و اضطراب را تجربه کنند زیاد است.
اختلال شخصیت وسواسی – جبری چگونه درمان می‌شود؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی – جبری برخلاف سایر اختلالات شخصیت، از بیمار بودن خودشان آگاهند و به احتمال بیشتری در جستجوی درمان هستند. انواع رویکردهای مختلف رواندرمانی اغلب در درمان این اختلال شخصیت نتیجه بخش هستند. با توجه به اینکه این افراد، تحصیلات بالا و هوش خوبی دارند، رواندرمانی میتواند برایشان نتیجه بخش باشد، هرچند به دلیل خشک بودن و انعطاف پذیر نبودن این افراد، ممکن است روند درمان طولانی و پیچیده شود، ولی نتایج درمان، قابل قبول است. استفاده از رویکردهای مبتنی بر شواهد مثل رفتاردرمانی شناختی و تکینیک‌های رفتاری باعث می‌شود درمانگر به بیمار در کنترل افکار وسواس‌گونه و نشخوارهای ذهنی کمک کند. گروه‌درمانی نیز در کمک به مبتلایان به این اختلال شخصیت مفید و کمک کننده است و به بهبود روابط بین فردی بیمار منجر می‌شود.
در بحث دارودرمانی، اغلب داروهایی برای کنترل اختلالات همراه این بیماران استفاده می‌شود. داروهایی که در کنترل اختلال وسواس فکری – عملی استفاده می‌شود و داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی از جمله داروهای مورد استفاده هستند.
نتیجه‌گیری
ارتباط و زندگی کردن با افرادی که به اختلال شخصیت وسواسی – جبری مبتلا هستند، کار بسیار سخت و پیچیده‌ای است؛ چرا که این افراد سر کوچکترین مسایل و کارها دچار تردید و بعضا اضطراب می‌شوند و امور ساده را به امور پیچیده تبدیل می‌کنند. در محیط شغلی اگر که تغیییرات و چالش‌های زیادی نداشته باشد و محیط و شرایط کاری نسبتا با ثباتی داشته باشد، پیشرفت شغلی زیادی می‌کنند و اطرافیانشان آنها را افرادی با انگیزه و پر تلاش میدانند. اما افراط در کار علاوه بر آسیب به سلامت جسمی، باعث می‌شود نسبت به سایر أمور زندگی خود بی توجه باشند، وقت کمتری با خانواده بگذرانند و تبدیل به افرادی شوند که نمی‌‌توانند از زندگی لذت ببرند و این موضوع باعث اذیت و گیج شدن اطرافیانشان می‌شود. مانند سایر اختلالات شخصیت، هرچه زودتر برای درمان آن اقدام شود، نتیجه‌ی بهتری حاصل خواهد شد و هرچند ممکن است درمان طولانی داشته باشند اما نهایتا نتیجه بخش است و باعث ایجاد تعادل در زندگی این افراد می‌شود.
رزرو تلفنی وقت مشاوره : 09107601980
