همگی ما در طول زندگی با تجربه‌های ناراحت‌کننده، ناکام‌کننده و یا تجربه‌ی فقدان و از دست دادن سر و کار داشته‌ایم. این اتفاقات و رویدادها در طول زندگی ممکن است باعث ایجاد حس غم و اندوه در ما شود، اما میزانی که هر کدام از ما، از این اتفاقات و رویدادهای مختلف تأثیر می‌پذیریم و اندوهگین می‌شویم، متفاوت است. افسردگی، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که ممکن است به شکل خفیف، متوسط و شدید در افراد دیده شود. در این مقاله، به بررسی علایم و حالات افسردگی خفیف، متوسط و شدید می‌پردازیم و تفاوت بین این سه را شرح می‌دهیم.
افسردگی خفیف، متوسط و شدید چه هستند؟
اختلالات افسردگی به دلایل مختلف رخ می‌دهند و جزء اختلال‌های خلقی به حساب می‌آیند. افسردگی خفیف، ممکن است به دنبال برخی اتفاقات روزمره و یا خستگی و فرسودگی ناشی از کار، تحصیل، مسائل خانوادگی و سایر وقایع معمول زندگی در فرد دیده شود.
فردی که افسردگی خفیف دارد ممکن است تغییرات جزیی در خلق، الگوی خواب، اشتها و یا مسایل جسمی خود تجربه کند؛ معمولا افسردگی خفیف، با اختلال در عملکرد فرد در شغل، تحصیل، روابط اجتماعی و… همراه نیست و به همین دلیل، نیازی برای درمان احساس نمی‌شود.
در افسردگی متوسط، فرد شدت علایم بیشتری تجربه می‌کند؛ خلق فرد بیشتر بهم می‌ریزد، احساس غم و یا تحریک پذیری بیشتری ممکن است وجود داشته باشد و اختلال در عملکرد نیز تاحدی در تحصیل، شغل و یا روابط فرد دیده می‌شود.
در افسردگی شدید و یا افسردگی اساسی، احساس غم و اندوه فرد کاملا مشهود است، علاقه و انگیزه برای تقریبا بیشتر فعالیت‌ها وجود ندارد، فرد از هیچ‌یک از فعالیت‌های خود لذت نمی‌برد و با اختلال جدی در عملکرد خود مواجه است و خطر وجود افکار یا اقدام به خودکشی نیز ممکن است وجود داشته باشد.
علایم و نشانه‌های افسردگی خفیف، متوسط و شدید
علایم هرسه نوع خفیف، متوسط و شدید افسردگی به طور کلی مشترکند ، اما شدت علایم و برخی نشانهها ممکن است کمی متفاوت باشند:
علایم افسردگی خفیف
- تحریک پذیری و زود عصبانی شدن
- تغییر در الگوی خواب و اشتها
- کاهش انرژی و زودتر از قبل خسته شدن
- کاهش علاقه نسبت به فعالیت‌هایی که قبلا لذت بخش بودند.
- داشتن حس منفی به خود
- تغییرات در وزن
- دردها و مشکلات جسمی که منشاء جسمی ندارند
مقاله پیشنهادی «افسردگی اساسی چیست؟ علائم و راه‌های درمان آن»
علایم افسردگی متوسط
همانند علایم افسردگی خفیف است با این اختلاف که علایم شدیدترند و ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند:
- خلق افسرده و غمگین به صورت گاهگاهی
- کاهش و افت عملکرد نسبی شغلی، تحصیلی و یا در روابط بین فردی
- احساس گناه و بیارزشی
- بی‌هدفی و نداشتن برنامه‌ای مشخص برای زندگی
علایم افسردگی شدید
همان افسردگی اساسی، فرد علایم زیر را بروز می‌دهد:
- خلق افسرده و غمگین؛ به نحوی که هم خود فرد کاملا آن را احساس می‌کند و هم اطرافیان متوجه آن می‌شوند.
- از بین رفتن علاقه و انگیزه برای انجام تقریبا هرکاری؛ تقریبا هیچ فعالیتی برای فرد لذت‌بخش نیست.
- تحریک پذیری و حساسیت زیاد طوریکه گاهی باعث تنش می‌شود.
- اختلال جدی در عملکرد شغلی، تحصیلی، و فعالیت‌های روزمره
- تمایل به انزوا و گوشه‌گیری
- افکار خودکشی و مرگ نیز گاهی ممکن است وجود داشته باشد.
علل ابتلا به افسردگی خفیف، متوسط و شدید
افراد مختلف با زمینه‌های ارثی و ژنتیکی مختلف و محیط‌های خانوادگی متفاوت، تحت تأثیر عوامل مختلف ممکن است به هر کدام از افسردگی‌های خفیف، متوسط و شدید مبتلا شوند. هر اتفاق و حادثه ممکن است اثرات مختلفی روی افراد مختلف داشته باشد. به عنوان مثال، پدیده‌ی طلاق ممکن است برای هر فرد معنای متفاوتی داشته باشد و به شکل‌های متفاوتی با آن روبرو شوند. اما به طور کلی، اتفاقاتی که تغییرات مهم و اساسی در زندگی تلقی می‌شوند، اتفاقاتی مانند مرگ یکی از عزیزان، تغییر محل زندگی، بیماری لاعلاج خود یا یکی از اطرافیان، ازدواج، طلاق،… به احتمال بیشتری فرد را برای ابتلا به افسردگی متوسط یا شدید آسیب پذیر می‌کنند. داشتن زمینه‌ی ارثی و نیز نداشتن حمایت اجتماعی کافی، از عواملی هستند که باعث می‌شوند فرد به احتمال بیشتری به افسردگی متوسط یا شدید دچار شود.
عوارض
افسردگی در هر شکل و شدتی، کیفیت زندگی فرد را کاهش می‌دهد، عملکرد او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مانع از حضور فعال و مؤثر فرد در عرصه‌های مختلف زندگی می‌شود. افرادی که به افسردگی متوسط یا شدید مبتلا می‌شوند، دچار افت عملکرد بیشتری می‌شوند؛ کسانی که به افسردگی خفیف نیز مبتلا می‌شوند، حتی در صورتی که عملکردشان دچار افت قابل ملاحظه‌ای نشده باشد، در انجام کارهای روزمره‌شان احساس خستگی و فرسودگی می‌کنند و انجام کارها برایشان با سختی بیشتری همراه است. در افسردگی خفیف، شدت نگرفتن علایم افسردگی بسیار مهم است. در افسردگی شدید، با خطر افکار و اقدام به خودکشی نیز مواجه هستیم که این امر ضرورت مراجعه و اقدام فوری برای درمان را بیشتر می‌کند.
درمان
در درمان افسردگی، قبل از هرچیز، تشخیص علایم و شدت بیماری، اهمیت دارد. بنا به شدت بیماری، متخصص و درمانگر ممکن است از دارو درمانی یا رواندرمانی استفاده کند. در افسردگی خفیف، معمولا به ندرت به دارو درمانی نیاز است و فرد با جلسات مشاوره و رواندرمانی، اصلاح سبک زندگی و خود مراقبتی، بهبود پیدا می‌کند. در افسردگی متوسط یا شدید، ممکن است به داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب، در کنار جلسات رواندرمانی نیاز باشد. در افسردگی شدید، دریافت درمان ترکیبی توسط روانشناس و روان‌پزشک ضروری است.
نتیجه‌گیری
بسیاری از اختلالات روانی، به صورت یک طیف هستند و افراد ممکن است به شکل‌ها و شدت‌های مختلفی، علایم را تجربه کنند. اختلال افسردگی با توجه به عوامل زمینه‌ساز ژنتیکی و محیطی هر فرد ممکن است به سه شکل خفیف، متوسط و شدید در افراد دیده شود. در هر سه حالت، شناخت و توجه به علایم و اقدام فوری برای درمان ضروری است. افسردگی متوسط و شدید به دلیل اختلال جدی که در ابعاد مختلف زندگی افراد ایجاد می‌کنند، معمولا توجه بیشتری دریافت می‌کنند و تشخیص آنها نیز راحتتر است. افسردگی خفیف، با وجود اینکه علایم خفیف‌تری نسبت به افسردگی متوسط و شدید دارد، ممکن است تشخیص داده نشود و اگر درمان نشود می‌تواند عملکرد فرد را تحت تأثیر قرار دهد و زمینه را برای ابتلا به افسردگی متوسط یا شدید فراهم کند.
