اگر اعتیاد به کار دارید، وقت کافی برای استراحت ندارید و مدام احساس می‌کنید که باید بیشتر تلاش کنید تا همه چیز به ایده‌آل و بهترین شکل خود برسد، احتمالا به تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی گرفتار شده‌اید. تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی، همان‌طور که از نام آن پیدا است، یک طرحواره و الگوی فکری نادرست است که فرد احساس میکند، باید همه چیز را به بهترین و عالی‌ترین شکل ممکن داشته باشد. پول، موقعیت اجتماعی، کار، وضعیت فیزیکی و ظاهری،… همه چیز باید بهترین باشد و فرد احساس فشار و اجبار برای تلاش و رسیدن به بهترین میکند، به نحوی که به هیچ چیز دیگری فکر نمی‌کند و بقیه مسائل برای او در اولویت‌های بعد هستند. در این مقاله به توضیح کامل این تله‌ی ذهنی می‌پردازیم.
تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی چیست؟
تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی، یکی از انواع تله‌های ذهنی است، که فرد در آن مدام برای داشتن کار، پول، موقعیت و سایر مسایل زندگی احساس فشار میکند و احساس میکند باید بیشتر و بیشتر تلاش کند و هر آنچه که به دست آورده کافی نیست و همه چیز باید بهتر شود. این افراد مدام در تلاش‌اند بهترین باشند و تعریف سخت‌گیرانه و سطح بالایی از موفقیت دارند و در صورت نرسیدن به استاندارد مورد نظرشان، به شدت سرخورده و ناراحت می‌شوند. استانداردها و معیارهایی که این افراد برای خودشان تعریف می‌کنند، معمولا با واقعیات زندگی و شرایط عادی زندگی منطبق نیستند و فرد به سختی می‌تواند به آنها دست پیدا کند.
ویژگی‌های تله‌ی ذهنی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی
- فرد نمی‌‌تواند قبول کند که در جایگاهی کمتر از دیگری قرار گیرد و در همه چیز باید بهترین و نفر اول باشد.
- هیچ وقت، هیچ چیز او را راضی نمی‌کند.
- فرد مدام تلاش میکند، همه چیز در بهترین حالت خود و بدون نقص باشد.
- فرد هیچ گاه احساس آرامش و آسودگی خیال ندارد و مدام احساس فشار برای تلاش بیشتر دارد.
- فرد احساس میکند در تمامی شرایط باید بهترین باشد.
- فرد احساس نیاز برای استراحت نمی‌کند و به خودش سخت می‌گیرد.
- به دلیل کار و فشار و استرس بیش از حد، سلامتی خود را نادیده می‌گیرد و نسبت به سلامتی خود بی توجه است.
- پول، موقعیت و جایگاه اجتماعی فرد از هرچیز دیگری برایش مهم‌تر است.
- به دلیل کار و فشار کاری بیش از حد، روابطش را نادیده می‌گیرد.
- بسیار رقابت‌جو هستند.
مقاله پیشنهادی «تله‌ی ذهنی بی‌اعتمادی | علل شکل‌گیری و درمان تله‌ی بی‌اعتمادی + دانلود پرسشنامه»
علل شکل‌گیری تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی
یکی از اساسی‌ترین و کلیدی‌ترین علل برای شکل‌گیری تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی، بزرگ شدن در محیطی است که عشق و علاقه به کودک، مشروط و تنها در صورت رعایت کردن معیارها و استانداردهای سختگیرانهی والدین است. این دوست داشتن مشروط، باعث میشود کودک برای جلب محبت والدین خود مدام در تلاش برای رسیدن به معیارها و استانداردهای تعیین شده از سمت والدینش باشد و این الگوی رفتاری و سبک زندگی با کودک همراه میشود و در وی نهادینه میشود. زیبا بودن، کسب نمرات عالی در مدرسه، برنده شدن در مسابقات و امتحانات مختلف، راه رسیدن به محبت و علاقه بوده و فرد مدام در حال تلاش برای برنده شدن و رسیدن به این موفقیت‌هاست.
عوارض داشتن تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی
داشتن تله‌ی ذهنی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی، باعث میشود فرد مدام درگیر هیجانها و احساسهای منفی شود. نرسیدن فرد به معیارها و استانداردهای بالا و سخت‌گیرانه، فرد را برای تلاش و فشار بیشتر مجبور میکند. فرد دایما ناراحت، عصبانی و تحریکپذیر است. دایما اضطراب دارد و احساس میکند برای انجام کارهایش، زمان کافی ندارد. این حالت اضطراب دایم، علایم فیزیکی و سمپاتیک را در بدن فرد ایجاد میکند و زمینه را برای ابتلا به اختلالات اضطرابی آماده میکند. افرادی که تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب جویی افراطی دارند، انواع مشکلات و دردهای عصبی و به ویژه مشکلات گوارشی عصبی دارند، زیرا که تحت استرس و فشار مزمن هستند. این احساس که همه چیز باید در بهترین حالت خود و بدون نقص باشد، باعث میشود زمانی که این اتفاق نمی‌افتد، فرد به شدت سرخورده شود و احساس ناکامی و بی‌کفایتی کند، چنین احساسات و تجربیاتی، فرد را برای ابتلا به افسردگی مستعد میکند. یکی دیگر از عوارض جدی و آسیب‌زای این تله‌ی ذهنی، از دست دادن روابط و افراد مورد علاقه‌ی فرد است. تلاش مداوم فرد برای موفقیت و پیشرفت و استرس او از عقب ماندن، باعث میشود فرد تمام وقت و زمان خود را به تلاش و انجام دادن کارها اختصاص دهد و نسبت به روابط خود بی توجه باشد. همین موضوع باعث میشود فرد به مرور، اطرافیان و حمایت اطرفیانش را از دست بدهد.
درمان
رواندرمانی و مشاوره، به فرد کمک میکند نسبت به استانداردها و معیارهای سختگیرانهی خود آگاه شود و متوجه غیر منطقی بودن آنها شوند. فرد در جلسات درمان به کمک درمانگر، نسبت به فشار و استرسی که به او وارد میشود، آگاه‌تر میشود، پذیرش غیرمشروط را دریافت میکند و خود را به عنوان انسان و موجودی که محدودیت‌های خود را دارد، می‌ببیند و سطح توقعات و انتظارات خود را منطبق با شرایط زندگی و موقعیتهای واقعی تنظیم میکند. فرد در جلسات درمان نیاز دارد به این بینش و آگاهی برسد که نرسیدن به انتظارات و استانداردهای سخت‌گیرانه، به معنی شکست و فاجعه نیست و فرد می‌تواند آن را بپذیرد و این واقعیت را قبول کند که همیشه، همه چیز به بهترین شکل خود اتفاق نمی‌افتد و این یک واقعیت است و نه یک فاجعه.
پرسشنامه تله‌ی معیارهای سرسختانه
نتیجه‌گیری
تله‌ی معیارهای سرسختانه و عیب‌جویی افراطی، کیفیت و رضایت از زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد و فرد ممکن است علی رغم داشتن پول، موقعیت اجتماعی و شغل مناسب، احساس رضایت کافی نداشته باشد و برعکس احساس فشار مداوم برای تلاش و موفقیت بیشتر داشته باشد. از دست دادن روابط، فعالیت‌های لذتبخش و گاهی حتی سلامتی، از جمله آسیب‌هایی است که به دنبال داشتن این تله‌ی ذهنی به فرد وارد میشود. کمک گرفتن از یک درمانگر و متخصص، می‌تواند به فرد کمک کند در جهت تغییر این تله‌ی ذهنی تلاش کند و بپذیرد تعادل برقرار کردن در مورد برخی معیارها و استانداردها، لازمه‌ی داشتن زندگی شادتر و با کیفیت‌تر است.
