رابطه عاطفی می‌توانند به‌طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند. اما وقتی یکی از طرفین این رابطه دارای شخصیت خودشیفته باشد، چالش‌های خاصی به وجود می‌آید که میتواند به شدت بر سلامت عاطفی، هیجانی و روانی طرف دیگر تأثیر بگذارد. هرچه شناخت بیشتری از افراد خودشیفته و چالش رابطه عاطفی با آنها دست آوریم و راهکارهای کنار آمدن با آنها را یاد بگیریم، بهتر می‌توانیم سلامت روانی خود را حفظ کنیم. در این مقاله، به بررسی چالش‌های موجود در رابطه عاطفی با افراد خودشیفته و ارائه روش‌های صحیح برای مدیریت و بهبود این روابط پرداخته شده است.
شخصیت خودشیفته چیست؟
شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality) به کسی گفته می‌شود که دارای ویژگیهای اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder) باشد. این ویژگی‌ها عبارتند از خودمحوری، نیاز افراطی به تأیید و تحسین، و عدم توانایی در همدلی با دیگران می‌شود. افراد دارای شخصیت خودشیفته معمولاً در رابطه عاطفی به شدت خودمحور و خودخواه هستند و تمایل دارند که نیازها و خواسته‌های خود را بر خواسته‌های دیگران ترجیح دهند.
ویژگیهای افراد خودشیفته
افراد دارای شخصیت خودشیفته ویژگیهای شخصیتی و ارتباطی آزارنده‌ای دارند. بطور کلی این ویژگی‌ها شامل موارد زیر هستند:
خودمحوری: این افراد معمولاً به خودشان اهمیت بیشتری می‌دهند و به احساسات و نیازهای دیگران توجه کمی نشان می‌دهند.
نیاز به تأیید: افراد خودشیفته به شدت به تأیید و تحسین دیگران وابسته هستند و برای حفظ عزت نفس خود، به بازخورد مثبت از دیگران نیاز دارند.
عدم همدلی: یکی از بارزترین ویژگیهای شخصیت خودشیفته عدم توانایی در درک و همدلی با احساسات دیگران است.
برای آشنایی بیشتر با نشانه‌های شخصیت خودشیفته در زنان می‌توانید به مقاله ” نشانه‌های شخصیت خودشیفته یا نارسیست در زنان” مراجعه کنید.
چالش‌های رابطه عاطفی با افراد خودشیفته
رابطه عاطفی و عاشقانه با افراد خودشیفته به دلیل ویژگیهای خاص شخصیت این افراد، میتواند چالش‌های متعددی را به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی از این چالش‌ها اشاره شده است:
عدم تعادل در روابط: وقتی یکی از طرفین رابطه دارای ویژگیهای خودشیفته باشد، معمولاً تمرکز بر روی نیازها و خواسته‌های خود او بیشتر خواهد بود. این عدم تعادل به این معناست که شریک عاطفی ممکن است به‌طور مکرر احساس کند که نیازهایش نادیده گرفته می‌شوند. این وضعیت میتواند منجر به احساس ناامنی، تنهایی و در نهایت، ناامیدی شود.
تحقیر و انتقاد: افراد خودشیفته به‌طور معمول برای تقویت حس خود بزرگ‌بینی خود، به تحقیر و انتقاد از شریک عاطفی خود می‌پردازند. این نوع رفتار میتواند به تدریج روی عزت نفس و اعتماد به نفس طرف مقابل تأثیر بگذارد. انتقادات مکرر ممکن است به شکل جملاتی مانند “تو هرگز نمی‌توانی درست عمل کنی” یا “چرا این‌قدر احمق هستی؟” بروز کند که به آسیب عاطفی عمیق‌تری منجر می‌شود.
وابستگی عاطفی و کنترل‌گری: افراد خودشیفته ممکن است از روش‌های کنترل‌گرانه برای حفظ رابطه استفاده کنند. این کنترل میتواند به صورت ایجاد وابستگی عاطفی، جدایی از دوستان و خانواده، یا حتی محدود کردن فعالیت‌های اجتماعی باشد. این رفتارها میتواند به احساس گناه و اضطراب در طرف مقابل منجر شود و او را در موقعیتی قرار دهد که احساس کند نمی‌تواند بدون فرد خودشیفته زندگی کند.
عدم همدلی و درک احساسات: یکی از ویژگیهای بارز افراد خودشیفته عدم توانایی در درک و همدلی با احساسات دیگران است. این عدم همدلی میتواند به شکست در برقراری ارتباط مؤثر منجر شود. طرف مقابل ممکن است احساس کند که احساسات و نیازهایش توسط فرد خودشیفته نادیده گرفته می‌شود، که این وضعیت میتواند به ایجاد فاصله عاطفی و سردی در رابطه منجر شود.
تنش‌های روانی و عاطفی: روابط با افراد خودشیفته میتواند به تنش‌های روانی و عاطفی شدید منجر شود. این تنش‌ها معمولاً ناشی از عدم توانایی در حل مسائل و مشکلات بدون درگیری و تنش است. افراد خودشیفته ممکن است از بحث و گفتگو فرار کنند و در عوض، سعی کنند مشکلات را نادیده بگیرند. این رفتار میتواند به انباشت تنش و در نهایت به فروپاشی رابطه عاطفی منجر شود.
رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی: افراد خودشیفته ممکن است رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و تغییرپذیر داشته باشند. این رفتارها می‌توانند از حالت‌های شدید خودستایی تا ناامیدی و حتی خشم متغیر باشند. این عدم ثبات در رفتار میتواند به ایجاد احساس عدم امنیت در رابطه و سردرگمی عاطفی در طرف مقابل منجر شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله “اختلال شخصیت خودشیفته و مشکلات ازدواج با این افراد” نیز مراجعه کنید. همچنین برای آشنایی بیشتر با مشکلات رابطه عاطفی با زنان خودشیفته می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
روش‌های صحیح کنارآمدن با افراد خودشیفته در رابطه عاطفی
شناخت و آگاهی از ویژگیهای شخصیت خودشیفته: اولین قدم در مدیریت رابطه عاطفی با افراد خودشیفته، شناخت و آگاهی از ویژگیهای این شخصیت است. درک اینکه افراد خودشیفته به چه صورت رفتار می‌کنند و چه نیازهایی دارند میتواند به شما کمک کند تا بهتر با او ارتباط برقرار کنید. برای آگاهی از ویژگیهای اختلال های شخصیت می‌توانید به مقاله “همه چیز درباره انواع اختلالات شخصیت” مراجعه کنید.
تعیین مرزها: تعیین مرزهای مشخص و سالم در رابطه عاطفی بسیار مهم است. این مرزها به شما کمک می‌کند تا از تجاوز به حریم شخصی‌تان جلوگیری کنید و در عین حال نیازهای خود را نیز برآورده کنید. به‌طور مثال، می‌توانید به افراد خودشیفته بگویید که چه رفتارهایی برایتان قابل قبول نیست و این مرزها را به‌طور مداوم مورد ارزیابی قرار دهید.
تقویت اعتماد به نفس: برای مقابله با تحقیر و انتقادهای افراد خودشیفته، باید به تقویت اعتماد به نفس خود بپردازید. این کار میتواند شامل مشاوره، فعالیت‌های اجتماعی، و تمرینات خودمراقبتی باشد. اعتماد به نفس بالا به شما کمک می‌کند تا در برابر رفتارهای منفی مقاوم‌تر باشید.
ارتباط مؤثر: برقراری ارتباط مؤثر یکی از کلیدهای موفقیت در رابطه عاطفی با افراد خودشیفته است. سعی کنید احساسات و نیازهای خود را به‌طور واضح و صادقانه بیان کنید. استفاده از جملات “من” (مثل “من احساس می‌کنم که…”) میتواند به کاهش واکنش‌های دفاعی افراد خودشیفته کمک کند و فضای گفت‌وگو را تسهیل کند.
جست‌وجوی حمایت اجتماعی: در روابط با افراد خودشیفته، ممکن است به حمایت‌های عاطفی از سمت دوستان یا خانواده نیاز داشته باشید. این حمایت‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا احساس تنهایی و ناامیدی نکنید.
کمک گرفتن از یک تراپیست: به دلیل پیچیدگیهای شخصیت خودشیفته، گاهی اوقات ممکن استت ارتباط با آنها بسیار سخت، شکننده و طاقتفرسا باشد. اگر با فردی در ارتباط هستید که عاشقانه دوستش دارید، اما خودشیفتگی وی آزارتان میدهد بهتر است در خصوص نحوه ارتباط موثر با او از یک تراپیست کمک بگیرید. یک تراپیست حرفهای که اختلال شخصیت را به خوبی میشناسد، میتواند در مورد تصمیم به ادامه یا قطع رابطه با چنین افرادی به شما کمک شایانی نماید. همچنین، یک تراپیست مجرب میتواند به شما در مدیریت چالش‌ها و استرس‌های ناشی از این روابط کمک کند.
تشخیص و پذیرش محدودیت‌ها: بسیار مهم است که محدودیت‌های خود را بشناسید و بپذیرید. درک اینکه نمی‌توانید افراد خودشیفته را تغییر دهید میتواند به شما کمک کند تا انتظارات واقع‌بینانه‌تری از رابطه عاطفی داشته باشید. به یاد داشته باشید که شما مسئول احساسات و رفتارهای آزارنده او نیستید!
تصمیم‌گیری درباره آینده رابطه: اگر چالش‌ها و مشکلات در رابطه با افراد خودشیفته به حدی افزایش یابد که دیگر نتوانید آن را تحمل کنید، ممکن است نیاز به ارزیابی مجدد رابطه داشته باشید. گاهی اوقات، جدایی میتواند بهترین گزینه باشد، به‌خصوص اگر رابطه به سلامت روانی شما آسیب می‌زند. برای غلبه بر شک و تردید در انجام چنین تصمیمی بهتر است با یک تراپیست در ارتباط باشید.
سخن پایانی
اگرچه داشتن رابطه عاطفی و عاشقانه جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسانها است، اما رابطه عاطفی با افراد خودشیفته میتواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. با شناخت و آگاهی از ویژگیهای این افراد، تعیین مرزها و یادگیری روش‌های صحیح برخورد با آنها، تا حد زیادی می‌توان این چالش‌ها را مدیریت کرد. اگر احساس می‌کنید علیرغم کاربرد توصیه‌های ارایه شده همچنان با همسر یا پارتنر خودشیفته خود مشکلات ارتباطی زیادی دارید، بهتر است با یک تراپیست متخصص روانشناسی بالینی مشورت کنید. این امر موجب می‌شود تا سریعتر از شرایط بحرانی در رابطه عاطفی خود رهایی یابید. به منظور شناخت هرچه بهتر اختلال شخصیت خودشیفته و غلبه بر مشکلاتی که این ویژگی‌ها در رابطه عاطفی شما ایجاد کرده‌اند، می‌توانید با دکتر مژگان لطفی، متخصص روانشناسی بالینی، تراپیست و سکس تراپیست مشورت کنید. جلسات تراپی به شما کمک می‌کنند تا بتوانید رابطه متعادل‌تری را با پارتنر خودشیفته خود در پیش بگیرید.
