مشاوره خانواده، زوج‌درمانی یا خانوادهدرمانی در واقع روش‌هایی هستند که هدف آنها ایجاد و حفظ روابط خانوادگی در بین زوجین و سایر اعضای خانواده است. مهمترین هدف مشاوره خانواده، شناسایی و رفع مشکلات موجود در خانواده از قبیل مشکلات عاطفی، روانشناختی و یا رفتاری میباشد. مشاوره و آموزش مهارت‌های زناشویی میتواند به افراد کمک کند تا مسائل و تعارض‌های خانوادگی را به طور موثری مدیریت کرده و در نهایت یک خانواده پویا و شاد داشته باشند.
به طور معمول در هر خانواده، گروهی از افراد با ترکیب‌های سنی مختلف در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. مسلماً این افراد در گذر به دلیل چالش‌های رشدی خود، با مسائل و مشکلاتی رو‌به‌رو خواهند شد. این مسائل اگرچه فردی و خاص همان شخص است، اما به طور اجتناب‌ناپذیری سایر اعضای خانواده را نیز تحت‌تاثیر قرار میدهد. علاوه بر این، قرار گرفتن تعدادی از افراد در کنار هم و در ساعات طولانی ممکن است تعارض‌هایی را ایجاد کند. در واقع مشاوره خانواده یا خانوادهدرمانی روشی برای ایجاد و حفظ روابط خانوادگی سالم و مطلوب است. مهمترین هدف مشاور خانواده شناسایی و رفع مشکلات خانوادگی از قبیل مشکلات عاطفی، روانشناختی و یا رفتاری است. مشاور خانواده محیطی امن را برای افراد در دوران استرس‌زای زندگی‌شان فراهم میکند تا بتوانند روابط موثرتری را برقرار کرده و تعارضات خود را به شکل موثر مدیریت کنند.
مشاوره خانواده در زمینه‌های مختلف به افراد کمک میکند تا بتوانند ارتباط موثرتر و مفیدتری با سایر اعضای خانواده برقرار کنند. بحران‌هایی همچون ، مشکلات اقتصادی و کاهش صمیمت و غیره همواره ساختار خانواده را تهدید میکند. در هنگام بروز این اتفاقات قبل از هر تصمیم‌گیری، استفاده از خدمات مشاوره خانواده سهم بسیار زیادی در تصمیم‌گیری آگاهانه برای شما خواهد داشت. یکی دیگر از زمینه‌های خدمات مشاوره خانواده آموزش روشهای فرزندپروری است. بدون شک یکی از مهمترین دغدغههای والدین است. هر زمان که احساس کردید در رابطه با فرزند خود دچار مشکل شده‌اید و یا زبان نوجوان خود را متوجه نمی‌شوید میتوانید از خدمات مشاوره خانواده استفاده کنید.
روانشناسی و مشاوره خانواده با هدف بهبود روابط زوجین و اعضای خانواده به موضوعات و مسائل مختلفی توجه میکند. برخی از این موضوعات شامل خدمات مختلف مشاورهای، درمانی و آموزشی است که در ادامه به آنها اشاره شده است:
یکی از مهمترین تصمیم‌‌هایی که هر فرد در زندگی با آن مواجه میشود، تصمیم‌گیری برای ازدواج است. این تصمیم میتواند تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی، آرامش و موفقیت ما در طولانی مدت داشته باشد. وقتی موضوع ازدواج پیش می‌آید افراد با سوال‌های بسیاری مواجه می‌شوند که گاه برایشان کلافه کننده است و شیرینی ازدواج را برایشان تلخ میکند. مشاوره ازدواج به افراد کمک میکند تا تصمیم منطقی برای انتخاب همسر گرفته و بتوانند شناخت صحیحی از طرف مقابل پیدا کنند. در واقع که بر تصمیم‌گیری مناسب، بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض ها تمرکز دارد.
زوج‌درمانی
یکی از خدمات روانشناسی و مشاوره خانواده است. زوج درمانی به مشکلات موجود در درون یک رابطه زناشویی پرداخته و سعی در برطرف کردن آن دارد. این مشکلات میتواند طیف گسترده‌ای از مسائل مربوط به رابطه، از جمله تعارضات مکرر، رابطه عاشقانه، مسائل مربوط به رابطه جنسی، یا مشکلات ناشی از استرس‌های بیرونی را شامل شود. در این نوع درمان جلسات انفرادی به طور جداگانه برای هر یک از طرفین، در آغاز جلسات ارائه میشود و در ادامه نیز زوجین جلسات مشترک با حضور زوجدرمانگر خواهند داشت.
مهمترین روشهای زوج‌درمانی کدامند؟
برای انجام زوج‌درمانی از روشها و تکنیک‌های مختلفی استفاده میشود. برخی از مهمترین روشهای زوج‌درمانی عبارتند از:
برای آشنایی بیشتر با زوج درمانی و فرایند و انواع آن میتوانید به مقاله “زوج درمانی چیست و چه مزایایی دارد” مراجعه کنید.
داشتن یک رابطه جنسی لذت‌بخش، نقش بسیار مهمی در تحکیم روابط زناشویی دارد. رابطه جنسی بخش مهمی از زندگی است و ممکن است در مراحلی از زندگی این رابطه دچار مشکل شود. برای بسیاری از افراد سخت است که بتوانند در مورد این مشکلات صحبت کنند یا نمی‌دانند به کدام متخصص باید مراجعه کنند. اگر میل جنسی شما بیش از اندازه و به شکل بی‌سابقه‌ای کم شده یا برعکس نیاز خیلی شدیدی به رابطه جنسی دارید، اگر از رابطه جنسی خود لذت نمی‌برید یا دچار ابهام و سوال هستید مشاور خانواده و استفاده از خدمات سکس‌تراپی میتواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
گاهی مشکلات موجود در محیط خانواده میتواند تمام افراد را تحت‌تاثیر قرار دهد، مشکلاتی همچون استرس، تعارضات شغلی، مشکلات ارتباطی با نوجوانان یا حتی تعارض در ارتباط بین فردی. وقتی احساس میکنید که مسائل خانواده‌تان برای شما بزرگتر از آن هستند که بتوانید آن را مدیریت کنید، کمک گرفتن از خدمات مشاوره خانواده و خانواده درمانی ضروری است. بطور کلی، مواردی که خانواده درمانگر میتواند نقش مهمی در برطرف کردن آنها ایفا کند شامل درگیری بین اعضای خانواده، خیانت، طلاق، اختلال مصرف مواد یا اعتیاد، بیماری روانی یکی از اعضا، مشکلات مالی یا اختلاف نظر در مورد پول، مشکلات فرزندان در مدرسه، مشکلات بین خواهر و برادر، مشکلات رفتاری کودکان، مراقبت از یکی از اعضای خانواده با نیازهای ویژه، مشکلات با اعضای خانواده گسترده و بیماری یکی از اعضا یا مرگ در خانواده، میباشد.
مهاجرت و مشکلات سازگاری با کشور و فرهنگ جدید میتواند تبدیل به یکی از چالش‌های مهم در روابط زوجین و خانواده تبدیل شود. اگر این چالش‌ها ادامه داشته باشد میتواند تبدیل به مشکلات دیگری چون عدم احساس همبستگی، افسردگی و تعارض زناشویی شود. مشاوره خانواده بعد از مهاجرت یکی از اقدامات مهم و موثر برای چنین خانواده‌هایی است. چرا که مراجعه به مشاور خانواده ایرانی و همزبان به دلیل شناخت بهتری که از فرهنگ خانواده دارد، میتواند تا حد زیادی تنش‌ها را کاهش داده و کیفیت زندگی افراد را در کشور جدید افزایش دهد.
خیانت یکی از رایج‌ترین دلایلی است که زوجین را را به سمت درمان روانشناختی و استفاده از جلسات مشاوره خانواده سوق میدهد. فردی که مورد خیانت واقع میشود از جهات مختلفی آسیب دیده است. مشاوره معمولا به فرد کمک میکند تا با ابهام و تردید خود رو به رو شود، بتواند احساسات جریحه‌دار شده خود را ترمیم کند و در نهایت به تصمیم مناسبی برسد. گاهی برخی از زوجین پس از بروز خیانت متوجه اشتباهات یکدیگر شده و تمایل به ادامه زندگی دارند. مشاوره به این زوج‌ها کمک میکند تا بتوانند روابط خود را مجدداً بازسازی کرده و زندگی بهتری را تجربه کنند. مشاوره خانواده همچنین نقش مهمی در پیشگیری از خیانت‌های زناشویی دارد و میتواند در این زمینه به افراد آگاهی دهد و مهارت‌های افراد را برای برقراری ارتباط موثر افزایش دهد.
هر فردی در مرحله‌ای از زندگی خود ممکن است به انتخاب خود شک کند یا احساس خوبی در مورد ازدواج خود نداشته باشد. بسیاری از زوجین در این مواقع به طلاق می‌اندیشند و به عنوان یک راهکار آن را در نظر می‌گیرند. اگرچه طلاق یک راهکار است اما همیشه جواب‌گو نیست. مشاوره خانواده به شما کمک میکند تا در این فرایند مناسب‌ترین تصمیم را بگیرید. همچنین در تمام فرایند طلاق میتوانید از خدمات مشاوره خانواده استفاده کنید. بسیاری از افراد بعد از طلاق دچار بحران‌های روحی شده و یا ممکن است تجربه افسردگی داشته باشند. استفاده از خدمات مشاوره طلاق این آسیب‌های روحی را به حداقل می‌رساند. طلاق میتواند همراه با آسیب‌هایی برای کودکان نیز باشد. مشاوره طلاق در این مورد نیز میتواند بسیار کمک‌کننده باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه میتوانید به مقاله “کودکان طلاق چه مشکلاتی دارند؟ تاثیرات طلاق بر زندگی کودکان”، مراجعه کنید.
مشاوره کودک و نوجوان بر حمایت از رشد رفتاری، عاطفی و اجتماعی کودکان و نوجوانان متمرکز است. هدف مشاوره کودک و نوجوان در خانواده درمانی، کمک به کودکان و نوجوانان برای بازیابی عزت نفس و اعتماد به نفس آن ها، حل مشکلات شناختی و رفتاری، مشکلات مربوط به سوگ، اختلالات رفتاری، مهارت‌های زندگی و طلاق والدین میباشد.
داشتن رابطه عاطفی و عاشقانه یکی از موضوعات ضروری در میان زوجین است. رابطه عاطفی روی رشد فردی، مهارت‌های بین فردی، پیشرفت در زندگی و تحکیم خانواده تاثیر بسیار زیادی دارد. برخی ار زوجین از ابتدا دارای مهارت لازم برای رابطه عاطفی یا عاشقانه با یکدیگر نیستند و یا اینکه به مرور زمان احساس میکنند چنین رابطهای در میان آنها کمرنگ شده است. این امر میتواند بر سایر جنبه‌های ارتباطی آنها نیز تاثیر بگذارد. در چنین مواقعی زوجین نیاز دارند تا به یک مشاور خانواده مراجعه نمایند. مشاور خانواده با بررسی مسائل زمینه‌ای و شخصیتی احتمالی سعی میکند به بهبود رابطه عاطفی زوجین کمک کند.
همانگونه که گفته شد خدمات مشاوره خانواده و خانوادهدرمانی شامل تسهیل و بهبود ارتباط موجود در خانواده، تقویت نظام خانواده، درک و مدیریت موقعیت‌های چالش‌برانگیز خانوادگی، کمک به ایجاد فردیت اعضای خانواده، تقویت روابط بین والدین و حل مشکلات خانوادگی و بهبود محیط خانواده میباشد. بطور کلی مشاوره خانواده و خانوادهدرمانی به شکل‌های مختلفی انجام میشود که در ادامه به برخی از آنها پرداخته شده است.
خانوادهدرمانی ساختاری نوعی خانوادهدرمانی است که به ساختار خانواده پرداخته و تعاملات بین اعضای خانواده را بهبود می‌بخشد. این رویکرد در ابتدا توسط سالوادور مینوچین ایجاد شد و به یکی از اشکال غالب برای مداخلات خانواده محور تبدیل شده است. روابط خانوادگی ناکارآمد میتواند مشکلات سلامت روانی را برای اعضای آن خانواده ایجاد کند، بنابراین با پرداختن به نحوه ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر، بهبود ارتباطات برای ایجاد تغییرات مثبت هم برای اعضای خانواده و هم برای خانواده به عنوان یک کل ایجاد میشود و تلاش می کند خانواده‌ها را فراتر از الگوهای ناکارآمد تعامل سوق دهد.
نظریه سیستم‌ها فرض میکند که رفتار یک سیستم تنها با در نظر گرفتن ویژگی‌های فردی عناصر درون سیستم و رابطه بین این عناصر قابل درک است. خانواده‌ها «نظام‌هایی» از افراد هستند که به نوبه خود با سیستم‌های اجتماعی گسترده‌تری ارتباط دارند. هر «مشکل» خاصی به خودی خود به عنوان یک مشکل تلقی نمی‌شود، بلکه بخشی از یک فرآیند بزرگتر است که افراد، رفتارها و معانی دیگر را درگیر میکند. در این رویکرد خانواده درمانی، به نحوه ارتباط اعضای مختلف یک خانواده با یکدیگر شامل: اینکه چه چیزی را چگونه بیان میکنند و چه چیزی را بیان نمی‌کند توجه میشود و ارتباطات ابزار اصلی است که از طریق آن اعضای مختلف یک سیستم با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و بنابراین یک حوزه کلیدی برای مداخله است.
خانوادهدرمانی استراتژیک مداخلات درمانی فعال و مستقیمی را با هدف کاهش یا حذف مشکلات خانوادگی یا علائم رفتاری ارائه می‌دهند. استراتژیست‌ها کمتر بر معنای علامت یا منشأ آن تمرکز داشته و معمولاً یک سری دستورات یا وظایف را به خانواده صادر میکنند که هدفشان تغییر توالی‌های رفتاری تکراری و ناکارآمد و تعیین الگوهای تبادلی بین فردی اعضای خانواده می باشد.
مواقعی وجود دارد که مشکلات منشأ فردی ندارند و از روابط پر آشوب و پر از تنش خانواده ناشی می‌شوند. این نوع تعارضات به بهترین وجه با مشاوره خانواده و خانوادهدرمانی برطرف می شوند. مشاوره خانواده به دنبال این است که همه اعضای خانواده در درمان مشارکت کرده تا منبع ناراحتی شناسایی شده و آن را به بهترین نحو مورد بررسی و درمان قرار دهد. این میتواند شامل والدین، خواهر و برادر، و عموزاده‌های مادری یا پدری، عموها، خاله‌ها و حتی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها باشد. از این رو، مشاوره و خانوادهدرمانی دارای مزیت‌های زیادی است. برخی از مزایای مشاوره خانواده عبارتند از:
مشاور خانواده، یک متخصص سلامت روان است که به طور خاص با تعارضات و مسائل رفتاری مربوط به اعضای یک خانواده سروکار دارند. مشاوران خانواده با اعضای خانواده به صورت فردی یا گروهی کار میکنند، لذا باید مهارت‌های کلیدی مختلفی داشته باشند تا در نقش خود مؤثر واقع شوند. از جمله ویژگی‌های یک مشاور خانواده خوب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۲. درک و همدلی: مشاور خانواده خوب باید دیدگاه‌های مختلف را درک کند و با مراجعین همدلی داشته باشد. این امر کمک میکند تا وی به طور مطلوبی از منظر چشم هر یک از زوجین به موضوع نگاه کند.
۳. حل تعارض: مشاور خانواده باید به طرفین کمک کند تا به یک راه حل مؤثر برای حل تعارضات دست یابند. بدین منظور وی باید به طرفین کمک کند تا مجموعه‌ای از گزینه‌های ممکن را در زمان تعارض شناسایی کرده و آنها را بکار گیرند. با کم شدن تعارض بینفردی بسیاری از مشکلات زوجین نیز برطرف خواهد شد.
۴. آموزش و رهبری: خانواده‌هایی که به دنبال مشاور خانواده هستند، اغلب در مورد اینکه برای حل مسائل چه اقدامی کنند، سردرگم هستند. بنابراین مراجعه به یک مشاور خانواده با قدرت رهبری مطلوب، میتواند در این مسیر کمک کننده باشد. در برخی موارد، مشاور خانواده باید به اعضای خانواده آموزش دهد که چگونه الگوهای رفتاری منفی را تغییر دهد.
اگر احساس میکنید دچار مشکلاتی در روابط زناشویی و خانوادگی خود شده‌اید، بهتر است از یک مشاور خانواده خوب یا یک زوج درمانگر خوب مشاوره بگیرید. شروع مشاوره میتواند موجب تحول چشمگیری در روابط زوجی و خانوادگی شما شود. اگر به دنبال دستیابی به آرامش در زندگی زناشویی و خانوادگی خود هستید سعی کنید در سریعترین زمان ممکن این کار را انجام دهید. مشاوره خانواده موجب میشود تا تعارضات خانوادگی و زناشویی شما کهنه و ریشه‌دار نشده و تاثیر زیادی در زندگی شما نداشته باشند. اگر دنبال یک مشاور خانواده مطمئن هستید، دکتر مژگان لطفی به عنوان یک مشاور خانواده خوب می‌توانند انتخاب هوشمندانه‌ای باشند. چرا که ایشان از صلاحیت علمی و تخصصی بالایی در زمینه مشاوره خانواده و سکس تراپی برخوردار هستند
بسته به مشکلاتی که زوجین و خانواده به خاطر آن به مشاور خانواده مراجعه میکنند، تعداد جلسات میتواند از چند جلسه تا چندین سال طول بکشد.
جلسات فردی مشاوره خانواده و خانواده درمانی معمولاً 45 دقیقه است و جلسات زوجی و خانوادگی نیز ممکن است 90 دقیقه تا 120 دقیقه طول بکشند. اما مشاور خانواده بر اساس نیاز و اهداف درمان، طول دقیق هر جلسه را مشخص خواهد کرد.
بهترین حالت در مشاوره خانواده و خانواده درمانی مراجعه همزمان زوجین است، اما ممکن است همسر شما به هر دلیلی تمایلی به مراجعه به مشاور خانواده نداشته باشد. در این زمان، جلسات مشاوره میتواند به بهبود دیدگاه و بینش شما به رابطه زوجی و مشکلات موجود شود. همچنین احساس برخورداری از حمایت تخصصی میتواند تحمل شرایط بحرانی را در زندگی زناشویی برای شما راحتتر کند.
بله. به مانند انواع مداخلات روانشناختی، مشاوره خانواده و خانواده درمانی آنلاین نیز موثر است و شواهد علمی اثربخشی آن را تایید کردهاند.
